اثر کادمیم وسیلیسیم بر رشد و برخی ویژگی‌های فیزیولوژیکی چغندر لبویی

Abstract

کادمیم (Cd) یکی از فلزات سنگین است که افزایش غلظت آن در محیط ریشه گیاه سبب بروز اختلالات متابولیسمی در گیاه می‌گردد. از طرف دیگر، سیلیسیم (Si) به عنوان عنصر کاهش دهنده اثرات سمی برخی عناصرسنگین شناخته شده است. به منظور بررسی اثر Cd و Si بر رشد و ویژگی­های چغندر لبویی (<em>Beta vulgaris</em> L. cv. DarK Red) آزمایش گلخانه‌ای با سه سطح Cd ( صفر، 5/2 و 5 میلی‌گرم در لیتر) ازمنبع سولفات کادمیم و سه سطح Si (صفر، 28 و 56 میلی‌گرم در لیتر) از منبع متاسیلیکات سدیم به صورت فاکتوریل و در قالب طرح بلوک­های کامل تصادفی با چهار تکرار در سال 1386 انجام گرفت. بذور چغندر لبویی در گلدان­های 14 لیتری در بستر پرلایت کاشته شدند. ویژگی­های رشدی و فیزیولوژیکی در طول زمان رشد اندازه­گیری و پس از رشد غده، چغندر لبویی برداشت و ویژگی­های آن­ها اندازه‌گیری گردید. نتایج نشان داد که مصرف Cd موجب افزایش معنی‌دار غلظت Cd در برگ‌ها و ریشه چغندر لبویی شد. هم­چنین مصرف Cd باعث کاهش معنی­دار وزن خشک، سطح برگ، تعداد برگ و درصد مواد جامد محلول (TSS) گردید. با مصرف Cd غلظت هیدروژن پراکساید (H₂O₂ ) ومالون دی آلدئید (MDA) در برگ­های گیاه چغندر لبویی افزایش معنی‌دار یافت. میانگین غلظت MDA و H₂O₂در سطح 5 میلی گرم در لیتر Cd به ترتیب برابر μM /gFwt48/84 و mM/gFwt 35/2 بود. مصرف Si باعث افزایش معنی‌دار عملکرد گیاه، سطح برگ، تعداد برگ و TSS گردید. با مصرف Si غلظت H₂O₂و MDA در برگ­های چغندر لبویی نسبت به تیمار شاهد کاهش معنی‌دار نشان داد. میانگین شدت فتوسنتز در برگ­های گیاهان تحت آزمایش در تیمار شاهد، 5 میلی گرم در لیتر Cd و 56 میلی گرم در لیتر Si به ترتیب برابر با 25/18، 9/7و 76/25 μmol CO2 m^-2S^-1 بودند. اثرات متقابل بین Si و Cd فقط در میزان کلروفیل برگ وفتوسنتز معنی‌دار بود. مصرف Si تاثیری بر غلظت Cd در برگ­ها و ریشه چغندر لبویی نداشت، ولی با توجه به اثرات مثبت Si در وزن خشک و برخی از ویژگی­های فیزیولوژیکی، مصرف آن در محلول غذایی قابل توصیه بوده ولی نیاز به تحقیقات بیشتری دارد.