بررسی الگوی حرکت خاک در بستر بذر به جا مانده از یک شیاربازکن نوین مناسب جهت استفاده در سیستم بی‌خاک‌ورزی (No-tillage)

Abstract

بی‌خاک ورزی به عنوان یکی از شاخه‌های خاک‌ورزی حفاطتی رویکردی نوین است که هدف آن افزایش بهره‌وری نهاده‌های تولید با حفظ منابع تولید است. در استفاده از این سیستم خاک‌ورزی بذرکارها به خصوص شیاربازکن‌های آن­ها نقش کلیدی را در میزان موفقیت فرآیند تولید ایفا می‌کنند. زیرا میزان و الگوی حرکت یافتن خاک شیار بذر مستقیما تابع شکل ابزار و پارامترهای عملکردی آن است که مواردی مثل مقدار رطوبت شیار بذر را تحت تاثیر قرار می‌دهد. در این پژوهش مقدار و جهت حرکت خاک در مقابل یک شیاربازکن نوین جهت استفاده در سیستم بی‌خاک‌ورزی که با تکیه بر یک شیاربازکن دودیسکی رایج ساخته شد، مورد آزمایش قرار گرفت. آزمایشات در سه سطح سرعت (سه، شش و هشت کیلومتر بر ساعت) و دو تراکم از خاک (4/1 و 1/1 مگاگرم بر متر مکعب) در قالب یک آزمایش فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی انجام شد. جهت بررسی موقعیت ذرات خاک از تعدادی دانه‌های رنگی شماره‌گذاری شده استفاده شد. نتایج حاصله نشان داد که با افزایش سرعت پیشروی مقدار حرکت خاک افزاش می‌یابد. همچنین مقدار حرکت ذرات در خاک با تراکم‌ پایین بیشتر است. ذرات سطحی‌تری که در مقابل شیاربازکن قرار می‌گیرند تا فاصله بیشتری از شیار میانی به کناره‌ها رانده می‌شوند. اگرچه ذرات قرار گرفته در اعماق بیشتر به همراه شیاربازکن تا مسافت بیشتری به سمت جلو حرکت می‌کنند لیکن فاصه افقی مکان نهایی آن­ها تا شیار میانی کمتر است. همچنین معین شد که در شیاربازکن نوین و در محل قرارگیری بذر حرکت خاک از سمت پایین به بالا است که می‌تواند نقص فشردن خاک خشک سطحی به داخل شیار بذر توسط شیاربازکن دودیسکی رایج را مرتفع نماید.