معرّفی فرهنگِ مصرّحةالأسماء

Abstract

مصرّحةالأسماء فرهنگ دوزبانۀ عربی به فارسی اثر لطف‌اللّه بن ابی‌یوسف حلیمی، فرهنگ‌نویس و لغت‌شناس عثمانی‌تبار قرن نهم و اوایل قرن دهم هجری قمری است. این کتاب که در سال 872 ق تألیف شده‌ است، قریب به 17112 مدخل دارد که با احتساب معادل‌های ترکی برخی از مدخل‌های آن – حدود ۷۰۰ مدخل – می‌توان آن را به‌نوعی فرهنگ سه زبانۀ عربی – فارسی – ترکی قلمداد نمود و با توجه به پیدایش این نوع فرهنگ‌ها در قرن نهم می‌توان آن را جزو اولین کتاب‌ها در این زمینه برشمرد. علاوه بر این ویژگی که خود تنوّع زبان تعریف را به همراه دارد، از دیگر وجوه امتیاز این کتاب می‌توان به این موارد اشاره نمود: ارائۀ تعریف‌های جامع و کامل برای برخی از مدخل‌ها، متمایز از دیگر فرهنگ‌های مشابه؛ ضبط مشکول برخی معادل‌های فارسی و گاه ترکی که نمایانگر تلفظ کهن لغات یا لهجۀ محلی یا ترکی آن‌هاست؛ استعمال برخی از تلفظ‌های دیگر و نادر لغات که بیانگر تحولات و دگرگونی‌های آوایی آن‌هاست؛ آوردن لغات و ترکیبات شاذ و نادر؛ ضبط واژگان تخصصی طب.