بررسی و تحلیل نگارۀ «گدایی بر در مسجد» از کمال‌‌الدین بهزاد با رویکرد تربیتی

Abstract

کمال‌‌الدین بهزاد، به‌‌عنوان یکی از برجسته‌‌ترین نگارگران دورۀ تیموری در به تصویر کشیدن بسیاری از کتب ارزشمند، ازجمله گلستان و بوستان سعدی همت گماشته و با تکیه بر استعداد و نبوغ خود بسیاری از نکات ادبی و تعلیمی اشعار سعدی را به تصویر کشیده است؛ ازاین‌رو پیوند میان شعر و نگاره را می‌توان به‌خوبی در آثار او مشاهده کرد. نگارۀ «گدایی بر در مسجد» که از معروف‌‌ترین نگاره‌‌های بهزاد است، با توجه به شعر «عشق و شور و مستی» از باب سوم بوستان سعدی به‌‌ تصویر کشیده شده که به رغم داشتن نکات تعلیمی نهفته در آن، تاکنون بیشتر به‌‌لحاظ زیبایی‌‌شناسی و بصری مورد توجه قرار گرفته است. در نوشتار پیشِ‌رو، این نگاره‌‌ با رویکردی تربیتی مورد بررسی قرار گرفته است. این پژوهش در پی پاسخ به این پرسش‌ است که بهزاد تا چه میزان توانسته نکات تربیتی موجود در نگاره را به مخاطب منتقل کند؟ هدف از این پژوهش تأکید بر چگونگی درج نکات تعلیمی و تربیتی و روانشناختی قابل‌توجه در نگارۀ مذکور و ارائۀ این روش به‌‌عنوان یک روش تربیتی و آموزشی است که حتی برای فهماندن بهتر متن شعر نیز مورد استفاده قرار می‌‌گیرد.روش پژوهش در این مقاله با رویکرد کیفی است، جمع‌آوری مطالب از روش جست‌وجوی کتابخانه‌‌ای و مقالات علمی از منابع معتبر و نیز مطالعۀ بصری نگاره و خوانش متن شعر بوده است. در باب جمع‌‌بندی یافته‌ها می‌‌توان گفت، کمال‌‌الدین بهزاد با توجه به تجربۀ زندگی سخت دوران کودکی، مفهوم به‌کاررفته در شعر سعدی، یعنی صبر و شکیبایی را به‌خوبی به تصویر کشیده است، به‌‌طوری‌که می‌‌توان نکات آموزشی و تربیتی کشف‌شده در نگارۀ موردنظر را برجسته دانست.