تأثیر اصالت وجود بر «حدّ تام» دراندیشة فلسفی ملّاصدرا

Abstract

ملّاصدرا معتقد است که «وجود» یگانه امر حقیقت­ساز است. این عقیدۀ ملّاصدرا که «اصالت وجود» نام دارد، مبنای فلسفة او را تشکیل می­دهد و حتّی بر مبحث «ماهیّت و احکام آن» تأثیر می­نهد. پذیرش تأثیرپذیری مبحث ماهیّت و مباحث مرتبط با آن از اصالت وجود́ لازمه­هایی، از جمله تأثیرپذیری حدّ تام از اصالت وجود، را در پی می­تواند داشت که ضعف­ها و اشکال­های حد ّتام منطقی را ندارد. در این مقاله، با روشی توصیفی- تحلیلی، امکان تأثیرپذیری حدّ تام از اصالت وجود، به عنوان امر نشان­دهندة حقیقت اشیاء را با تکیه بر این فرضیّه­ها نشان داده­ایم که «حقیقت در فلسفة ملّاصدرا با وجود معنا می­یابد و حد نیز که منعکس­کنندة حقیقت اشیاء است، قطعاً از وجود تأثیر می­پذیرد»، «در فلسفة ملّاصدرا صورت به­تنهایی تمام حقیقت شیء واقع می­شود و حدّ تام در فلسفة او به منعکس کردن صورت تغییر خواهد یافت» و «در فلسفة ملّاصدرا پایة حد، یعنی ماهیّت، محفوظ مانده و با اجزای مادّه و صورت ظهور کرده است». تأثیرگذاری اصالت وجود بر حدّ تام́ نتایجی، از جمله تحوّل معنای حدّ تام از وجه منطقی­اش و گستردگی فایدة حدّ تامّ فلسفی نسبت به حدّ تامّ منطقی، را در پی دارد