ردیابی و تعیین پراکنش ویروس کوتولگی زرد جو در تعدادی از مزارع غلات استان همدان

Abstract

بیماری کوتولگی زرد جو، یکی از شایع‌ترین و از نظر اقتصادی مهم‌ترین بیماری‌های ویروسی غلات است که عامل آن ویروس کوتولگی زرد جو (Barley yellow dwarf virus, BYDV) و متعلق به خانواده لوتئوویریده می‌باشد. این بیماری می‌تواند منجر به کاهش عملکرد ۸۰ درصدی در گندم شود. این ویروس در اکثر نقاط ایران پراکنش دارد. جهت ردیابی و شناسایی این ویروس، نمونه‌برداری از گیاهان گندم و جو دارای علائم زردی و کوتولگی از مزارع شهرستان‌های ملایر، نهاوند و تویسرکان در طول فصل رشد سال‌های ۱۴۰۰-۱۳۹۹ به عمل آمد. آزمون الیزای غیر مستقیم با استفاده از آنتی بادی اختصاصی BYDV-PAV انجام شد. نتایج آزمون الیزا نشان داد که ۸۰٪ نمونه‌های شهرستان ملایر، ۹۰٪ نمونه‌های شهرستان نهاوند و۸۰٪ نمونه‌های شهرستان تویسرکان آلوده به BYDV بودند. همچنین ، از نمونه‌های الیزای مثبت استخراج آر‌ان‌ای کل و آزمون RT-PCR با استفاده از آغازگر‌های اختصاصی BYDV-PAV که سویه رایج این ویروس در اکثر مناطق کشور می‌باشد انجام شد. بررسی‌ها نشان داد که این ویروس در اغلب مناطق نمونه‌برداری شده وجود دارد. جهت تایید صحت نتایج، نمونه‌‌ی دارای علائم از شهرستان تویسرکان برای تعیین ترادف انتخاب شد. جدایه تویسرکان بیش از ۹۷٪ با جدایه‌های کهنوج، کرج، یزد و اراک شباهت دارد درحالی که با سایر جدایه‌های ایرانی این ویروس شباهت کمی (حدود ۸۵ درصد) دارد.