ایده‌هدایتگر تمدن اسلامی از نگاه مکاتیب الرسول

Abstract

هر تمدن و از جمله تمدن اسلامی ؤلفه‌هایی دارد که یکی از این مؤلفه‌ها را می می‌توان رکن اصلی، روح، قلب، موتور محرک یا همان «ایده‌هدایتگر تمدن» نامید. اما کدام مؤلفه تمدن اسلامی چنین جایگاهی دارد؟ روش اغلب مقالات برای پاسخ به این پرسش رجوع به مکتوبات تمدن‌پژوهان مسلمان و غیر مسلمان است. چنین رویکردی این سؤال را در ذهن ایجاد می‌کند که چرا به مکتوبات خالق تمدن اسلامی‌ مراجعه نکنیم؟! قطعا خالق یک تمدن آگاهتر از دیگران به آن تمدن است. با چنین پیش‌فرضی، با رجوع به کتاب مکاتیب الرسول نامه‌های پیامبر اسلام، به عنوان بنیانگذار تمدن اسلامی، مبنا قرار گرفت و مؤلفه‌های اصلی تمدن اسلامی با توجه به فراوانی در متن مکاتیب الرسول استخراج شد، سپس از نگاه متن، زیرمتن و فرامتن مکاتیب، این مؤلفه‌ها اهمیت‌سنجی شدند که چهار مؤلفه حائز بیشترین اهمیت بودند: محمد رسول الله6، شعائر اسلامی، شریعت اسلامی، اقتصاد اسلامی. سپس این چهار مؤلفه را بر ویژگی‌های ایده‌هدایتگر عرضه کردیم که در نهایت «محمد رسول الله6» واجد تمام ویژگی‌های ایده‌هدایتگر تمدن اسلامی شد. با توجه به اینکه ایده‌هدایتگر عامل ایجاد، پویایی و انسجام تمدن اسلامی است می‌توان در تمدن‌سازی نوین اسلامی بر این مؤلفه تمرکز کرد.