تدوین مدل مفاهیم مرتبط با دفتر کل خانواده در افراد مضطرب و سالم: یک پژوهش کیفی

Abstract

با توجه به اهمیت نهاد خانواده در ایران و نقش کلیدی والدین در پایه‏ریزی و استمرار خانواده‏های بادوام، بررسی مفاهیم مرتبط با خانواده از اهمیت بالایی برخوردار است. بنابراین این پژوهش با هدف تدوین مدل مفاهیم مرتبط با دفتر کل خانواده در افراد سالم و مضطرب ، به شیوه کیفی و با استفاده از نظریه داده بنیاد انجام شد. بدین منظور از بین مراجعین به کلینیک‏های روان‏پزشکی 10 نفر و از بین افراد سالم، 7 نفر از شهرستان شاهرود در سال 99-1398 با روش نمونه­گیری هدفمند و نظری انتخاب شدند . داده­ها با استفاده از مصاحبه نیمه‎‏ساختاریافته جمع­آورری، ثبت، کدگذاری و در قالب مفاهیم، زیرمقولات طبقه­بندی شد. تحلیل داده‏ها به روش تحلیل مقایسه‏ای پیوسته (6 کد گروه مضطرب و 4 کد گروه سالم) با کدگذاری محوری انجام شد. یافته‏ها نشان داد احساس بی‏عدالتی و تبعیض ادراک شده در افراد مضطرب در خانواده گسترده باعث عدم تراز در دفتر کل خانواده و منجر به حس استحقاق کسب نشده و احساس دین مخرب و وفاداری شده است. افراد مضطرب در تحمل ناکامی‏ها ظرفیت پایینی داشتند در حالی‏که افراد سالم، احساس عدالت و انصاف داشتند. احساس دین افراد سالم هم به پدر و هم مادر بود و در چرخه بین نسلی شامل همسر نیز شد. همچنین، آن‏ها برداشت ذهنی مثبت هم از والدین و هم در رابطه زوجی داشتند. در نهایت با استفاده از داده‏های دو مدل و بر پایه نظریه بافت‏نگر-فرآیندی مداخله‏ای شامل سه مرحله به‏دست آمد: 1-بررسی عدالت و انصاف در روابط نزدیک، 2-اصلاح وابستگی‏ها در روابط نزدیک و 3-تقویت ارتباط در روابط نزدیک.