مدیریت و زیبایی‌شناسی نور در کلیساهای معاصر قفقاز

Abstract

مشاهده و مطالعه تزئینات معماری کلیساهای منطقه قفقاز نشان‌دهنده تحول یا تغییر رویکردی مشخص در برخی جنبه‌های این موضوع است. یکی از جنبه‌های تزئین بنا، استفاده از نورهای طبیعی و مصنوع در کلیساست که به روش‌های مختلفی مدیریت و کنترل شده است. مشاهدات میدانی و مطالعات تاریخی دوره‌های مختلف ساخت کلیساهای این منطقه بیانگر این است که در دو کشور گرجستان و ارمنستان، روند متفاوتی در زیبایی‌شناسی و مدیریت نور و تزئینات طی شده است. رویکرد اصیل و تاریخی در این زمینه عبارت است از یک رویکرد درون‌گرا که تزئینات شاخصی را برای داخل و خارج کلیسا نمی‌پذیرد. این تفکر از ورود نور به طور عمومی به داخل کلیسا جلوگیری می‌کند. اما این رویکرد تاریخی در دوره معاصر دو مسیر متفاوت را در پیش گرفته است؛ در کشور ارمنستان این مسیر در ادامه روند سنتی و تاریخی خود پی گرفته شده است. چنان‌که فضای کلیساهای معاصر همچنان تاریک و کم‌نور و نماسازی آنها کم‌رنگ و بدون نورپردازی شبانه است. از آنجا که جذب گردشگر در کلیساهای کشور گرجستان رویکرد غالب است، این امر با تزئینات افراطی و تبلیغاتی‌ در داخل و خارج از بنای کلیسا نیز با نورپردازی شبانه که آن را در منظر شبانه شهر شاخص می‌سازد، بیشتر ظاهر شده است. بدین‌ترتیب می‌توان گفت مدیریت نور و تزئینات، توسط مدیران شهری و مذهبی در کشورهای ارمنستان و گرجستان به دو سمت متفاوت هدایت شده است.