تأثیر سیاست مالی دولت‌ها بر تغییرات بودجه وزارت معارف در زمان پهلوی اول

Abstract

تحولات ناشی از جنگ اول جهانی و تأسیس حکومت پهلوی، سبب بروز شرایطی در فضای سنتی ایران شد که ضرورت بودجه‌نویسی مدون جهت تعیین تکلیف وزارتخانه‌ها، به منظور رسیدگی به امور مالی خویش را، به امری بسیار مهم مبدل کرد. در همین راستا عدم توانایی تطبیق بین سیاست و عملکرد مالی دولت‌ها، می‌توانست تا آنجا در ادامه حیات سیاسی آنان زیان‌آور باشد که حتی دولتی را به تزلزل و سقوط بکشاند. بررسی وضعیت وزارت معارف به‌عنوان یکی از ارکان مهم در برنامۀ همۀ دولت‌های صاحب قدرت سیاسی کشور، نیازمند تحقیق در خصوص تطبیق یا عدم تطبیق این دو مسئله است. این پژوهش درصدد پاسخگویی به این سؤال است که تا چه میزان عملکرد مالی دولت­‌ها و تخصیص بودجه به وزارتخانه مذکور،­ با سیاست­های مالی تعیین شده به عنوان برنامۀ کاری کابینه هر نخست‌­وزیر تطبیق داشته‌است. هدف این پژوهش تحلیل میزان همگرایی این دو مؤلفه با یکدیگر است که نمود اصلی آن در بودجه‌نویسی وزارتخانه‌ها متبلور می‌گردید. یافته‌های این پژوهش نشانگر عدم تطبیق این دو عامل است که این مسئله در تناقض با سیاست مالی دولت‌ها در خصوص تأکید بر گسترش معارف در برنامه کابینه نخست‌وزیران قرار داشت. در این پژوهش از روش کلیومتریک در تحلیل منابع کتابخانه‌ای و اسناد کمک گرفته‌شده­‌است.