مدلی برای شناسایی و اولویت بندی عوامل موثر بر گزارشگری متهورانه مالیاتی با استفاده از روش تحلیل مولفه‌های اصلی

Abstract

مالیات به عنوان اصلی‌ترین ابزار کسب درآمد برای دولت‌ها جهت دست‌یابی به اهداف اقتصادی و اجتماعی مطرح است. از طرفی هزینه‌های مالیاتی، موجب خروج نقدینگی از شرکت‌ها شده و سود سهام را کاهش می‌دهد، لذا مدیران شرکت‌ها در تلاش‌اند مالیات بر درآمد خود را کاهش داده یا به تعویق بیندازند. هدف این پژوهش ارائه مدلی برای شناسایی و اولویت‌بندی عوامل موثر بر گزارشگری متهورانه مالیاتی در بازار سرمایه ایران است. در این پژوهش عوامل موثر بر گزارشگری متهورانه مالیاتی بر اساس مطالعات تجربی، مبانی نظری و با استفاده از روش تجزیه مولفه‌های اصلی (PCA) به چهار شاخص مالی، غیر مالی، حاکمیتی و مدیریتی تقسیم شده است. به منظور آزمون فرضیه‌های پژوهش، به بررسی 121 شرکت پذیرفته شده در بورس اوراق بهادار تهران طی سال های 1389 تا 1398 پرداخته شد. از آنجایی‌که متغیر وابسته متغیری مجازی است، برای تخمین مدل از روش‌های آمار همبستگی و رگرسیون لاجیت استفاده شده است. نتایج نشان می‌دهد شاخص‌های مالی رابطه معناداری با گزارشگری متهورانه مالیاتی ندارند ولی شاخص‌ها غیر مالی، حاکمیتی و مدیریتی دارای رایطه معناداری با گزارشگری متهورانه مالیاتی هستند. دیگر یافته‌ها بیانگر این است که شاخص‌های حاکمیتی، مدیریتی و غیر مالی به ترتیب بیشترین تاثیر را بر گزارشگری متهورانه مالیاتی دارند.