شناسایی، طبقه‌بندی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر حق‌الزحمه خدمات حسابرسی: یک پژوهش تلفیقی

Abstract

هدف از این پژوهش، شناسایی، طبقه‌بندی و اولویت‌بندی عوامل مؤثر بر حق‌الزحمه خدمات حسابرسی است. به منظور نیل به اهداف تحقیق از روش‌ تلفیقی با رویکرد اکتشافی بهره گرفته شده، جامعه آماری پژوهش در بخش تحلیل دلفی و تحلیل سلسله مراتبی (AHP)، دربرگیرنده 30 نفر از خبرگان دانشگاهی و حرفه ای حوزه حسابرسی و حسابداری و در بخش تحلیل عاملی شامل 160 نفر از کارشناسان حرفه‌ای و تجربی حسابرسی فعال در استان های تهران و اصفهان بود. یافته های این پژوهش در دو دور اجرای دلفی نشان دادند که 125 شاخص به‌مثابه شاخص‌های مؤثر بر تعیین حق‌الزحمه خدمات حسابرسی حرفه‌ای واجد میانگین مطلوب هستند و ضریب توافق میان خبرگان پیرامون آنها 71 درصد است. نتایج حاصل از تحلیل عاملی نشان داد که شاخص‌های مذکور در قالب 10 عامل قرار گرفته و این عوامل مجموعاً 087/98 درصد از واریانس قیمت‌گذاری هزینه خدمات حرفه‌ای حسابرسی را تبیین نمایند. همچنین، نتایج معادلات ساختاری گویای برخورداری عوامل و شاخص های مذکور از معیارهای برازش مدل ساختاری بوده و در نهایت نتایج حاصل از انجام تحلیل سلسله مراتبی و مقایسات زوجی میان شاخص ها نشان داد که عوامل مؤثر بر تعیین حق الزحمه خدمات حسابرسی به ترتیب اولویت عبارت است از مختصات فردی حسابرس،‌ عوامل سازمانی مرتبط با حسابرس، عوامل وضعیتی نظام حسابرسی، ملاحظات نهادی- کلان حسابرسی، اثربخشی و کیفیت حسابرسی، ریسک حسابرسی، ملاحظات نهادی- مدیریتی صاحبکاران، ملاحظات اجتماعی، اقتصادی و سیاسی کلان بازار حسابرسی، ملاحظات مالی صاحبکاران و مالکیت، حاکمیت و فرایندهای رشد.