تحلیل روان‌کاوانۀ شخصیت اصلی رمان ساعة بغداد بر اساس نظریه‌ی ساحت‌های روانی ژاک لاکان

Abstract

«شهد الراوی» نویسنده­ی جوان عراقی است که با اولین رمان بلند خود یعنی «ساعة بغداد»، شهرت بسیاری کسب کرد، در فهرست نامزدهای جایزه­ی جهانی رمان عربیِ بوکر قرار گرفت و توجه منتقدان را به­خود جلب کرد. الراوی با به‌کارگیری شیوه­ی روایی جدید و متمایز و توجه به مسائل شخصیتی و ساختار روانی شخصیت‌های داستان، به این رمان بن­مایه­ای روان‌شناسانه بخشید. پژوهش حاضر می‌کوشد با تکیه بر روش توصیفی-تحلیلی و بر اساس نظریه­ی سه‌گانه­ی «ژاک لاکان»، به روان‌کاوی شخصیت اصلی این رمان، یعنی راوی آن، بپردازد و بازتاب سه ساحت خیالی، نمادین و واقع را در زندگی شخصی و اجتماعی او نشان دهد. یافته­های پژوهش حاکی از آن است که شخصیت اصلی داستان تحت تأثیر شرایط نامساعد و جنگی عراق از واقعیت روزمره می‌گریزد و غرق در ساحت خیالی می‌شود، در تمنای رسیدن به وحدت، با جسم مادر به دنیای کودکی و رؤیا پناه می‌برد و کم‌کم از ساحت نمادین و جهان رمزها و هنجارهای اجتماعی دوری می‌گزیند و دچار ضایعه­ی حیث واقع می‌شود؛ ارتباط خود را با زندگی واقعی از دست داده، در نتیجه تبدیل به موجودی منزوی و افسرده می‌شود.