بازطراحی بازار مبتنی بر قابلیت شکل‌گیری و ثبت خاطره جمعی؛نمونه موردی : بازار خان شهر یزد

Abstract

خاطره‌انگیزی یکی از کیفیت‌های قلمروهای عمومی فضا و مشتمل بر چهار مرحله شکل‌گیری، ثبت، تداعی و انتقال است. نقش قلمروها و فضاهای عمومی در دو مرحله اول از اهمیت بیشتری برخوردار است. بازارها، مکان‌هایی هستند که در آن فرد تعاملات اجتماعی را تجربه، فضا را احساس و به ادراک محیط نایل می‌آید. نتیجه این‌گونه فعالیت‌ها و رفتارها، شکل‌گیری و ثبت خاطرات جمعی است. به نظر می‌رسد در سال‌های اخیر، بازار محمدعلی‌خان یزد معروف به بازار خان که از جمله نقاط دیدنی و قدیمی شهر به شمار می‌آید این نقش را کمتر ایفا کرده باشد. بازنمایی خاطره در بستری نوین به گونه‌ای که بتواند در برابر فرهنگ معاصر مقاومت کرده و راهی جدید در درون‌مایه به ‌سوی آینده پیدا کند، ضروری است لذا، تحقیق حاضر با هدف ایجاد بستری مناسب مبتنی بر دو مرحله اول یعنی قابلیت شکل‌گیری و ثبت خاطره جمعی در این بازار انجام شد. سؤالات تحقیق عبارتند از : مراحل شکل‌گیری و ثبت خاطره در اذهان عمومی در فضای بازار به‌ عنوان مکانی برای آفرینش خاطرات جمعی چگونه است؟ عوامل مؤثر در مراحل شکل‌گیری و ثبت خاطرات در بازارها چیست و چگونه می‌توان بستر شکل‌گیری و ثبت خاطرات را در بازار خان یزد فراهم کرد؟ روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و پیمایشی است و برای گردآوری داده‌ها از مطالعات اسنادی و میدانی استفاده شد. در روند پژوهش مشخص شد : خاطره جمعی واجد ابعاد اجتماعی، مکانی، زمانی و احساسی است. برای ابعاد، مؤلفه‌ها و برای مؤلفه‌ها، شاخص‌هایی شناسایی شد. همچنین، مراحل مختلف شکل‌گیری و ثبت خاطره جمعی شناسایی و مشخص شد این مراحل نسبت به هم همپوشانی داشته و شروع یک مرحله الزاماً در نقطه پایانی مرحله قبل نیست. به علاوه، مشخص شد : بازار خان یزد کماکان از این دو قابلیت بهره‌مند است. لذا، بازطراحی اجزاء بازار در جهت تقویت این قابلیت انجام و راهبردهایی برای حفظ این قابلیت ارایه شد.