واکاوی نقش هنرمند در کارخانه‌های شیشه‌گری سنتی ایران از منظر ساخت‌یابی گیدنز

Abstract

بیان مسئله: شیشه‌گری سنتی ایران امروزه به صورت کارخانه‌هایی در حومۀ تهران و شهرهای بزرگ فعال بوده و همچنان مانند دوران پس از انقلاب صنعتی با تغییرات اندکی به فعالیت خود ادامه می‌دهند. هنرمند معاصر در تلاش جهت کاربست شیشه در خلق اثر خود، نیازمند مراجعه به کارخانه‌های شیشه‌گری سنتی و تعامل با اینان است. آنچه مشخص است، این تعامل براساس شرایط و قوانین حاکم بر هنر شیشه شکل گرفته که نه از سر انتخاب، بلکه به اجبار و براساس قواعد حاکم بر شیشه‌گری سنتی برقرار است. از این‌رو در این پژوهش با بهره‌گیری از تحلیل جامعه‌شناختی، رابطۀ بین کارخانه‌های شیشه‌گری سنتی به عنوان ساختار (قواعد) و هنرمند به عنوان کنشگران (منابع) مطرح و در نهایت به واکاوی نقش هنرمند در ساختار حاکم پرداخته می‌شود.<br />هدف: این مقاله با هدف بررسی سهم هنرمند در فرآیند خلق آثار شیشه در کارخانه‌های شیشه‌گری براساس نظریۀ ساخت‌یابی «آنتونی گیدنز»، درصدد پاسخگویی به این پرسش است که هنرمند معاصر چه سهمی در خلق اثر در تعامل با کارخانه‌های شیشه‌گری سنتی امروزۀ ایران دارد؟ و آیا این سهم در تقابل با ساختارها و قواعد حاکم به هنرمند داده می‌شود یا ساختار و قواعد مطالبۀ این سهم باید تغییر و دگرگونی یابد؟ <br />روش تحقیق: این مقاله از نظر راهبرد از نوع کیفی و از لحاظ هدف کاربردی است که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و داده‌های حاصل از مطالعات میدانی و مشاهدات عمیق نگارندگان به انجام رسیده است.<br />نتیجه‌گیری: در نتایج حاصل از این پژوهش مشخص می‌شود؛ با توجه به اصول نظریۀ ساخت‌یابی، هرگونه تغییر در قواعد و منابع انجام کنش در هریک از مؤلفه‌های مؤثر، تغییر در کلیت آن نظام را در پی خواهد داشت. تحول در جریان هنر شیشه معاصر مستلزم تغییر در رابطۀ بین هنرمند و کارخانه‌های شیشه‌گری است. هنرمند شیشه معاصر باید در جستجوی تعامل با نظام دیگری همچون دانشگاه باشد. لازم است هنرمند معاصر در فرآیند ساخت اثر خود به جای تعامل با ساختار حاکم بر کارخانه‌های شیشه در جستجوی ساختار مناسبی برآید. در این‌صورت هنرمند به جای بهره‌مندی از ساختار کارخانه و پذیرفتن نقش هنرمند طراح، می تواند در فضای کارگاه هنری خود نقش هنرمند مستقل را ایفا کند.