تأثیر جهانی‌شدن بر مؤلفه‌های هویتی قالی‌های معاصر تبریز

Abstract

بیان مسئله :میراث فرهنگی و مظاهر آن مانند هنرهای صناعی، به عنوان عامل تثبیت‌کنندة هویت فرهنگی اقوام به ‌شمار می‌روند. قالی تبریز، یکی از مهم‌ترین فرآورده‌های فرهنگی و صنایع دستی ایران در عرصة جهانی است اما در دهه‌های اخیر امواج فرهنگی حاصل از پدیدة جهانی‌شدن باعث تغییر در مؤلفه‌های هویتی این قالی‌ها شده است. ادامة چنین روندی کارکردهای مورد انتظار از قالی تبریز به عنوان نمونة شاخص فرآوردة فرهنگی و هویت‌ساز ایرانی اسلامی و قابل عرضه در شبکة بازار جهانی کالاهای فرهنگی را با چالشی جدی مواجه ساخته است. از‌دست‌دادن هویت بومی و اصالت فرهنگی و در نتیجه کالا‌بودگی از پیامدهای تداوم چنین روندی است. راهکار مواجهة علمی با فرهنگ جهانی، شناخت آثار و مصادیق چنین پدیده‌ای در قالی تبریز است.<br /> هدف:هدف از این پژوهش مطالعة آثار و تبعات جهانی‌شدن فرهنگی در قالی تبریز و بحث در زمینة راهکار مواجهة علمی با آن است.<br /> روش تحقیق :این پژوهش به شیوة توصیفی-تحلیلی و با استفاده از داده‌های حاصل از مطالعات میدانی بر روی 200 تخته قالی دست‌بافت معاصر تبریز و منابع کتابخانه‌ای به انجام رسیده است.<br /> نتیجه : در نتیجة پیوستن قالی‌های معاصر تبریز به شبکة جهانی تجارت کالاهای فرهنگی در قالب پدیدة جهانی‌شدن، مؤلفه‌های هویتی و سبک‌ساز این فرآوردة دست‌بافت ایرانی اسلامی دچار التقاط شده‌ است؛ به طوری که مصادیق چنین پدیده‌ای در سه حوزة مؤلفه‌های بصری، فنی و کاربردی قابل مشاهده است. با توجه به اهمیت عنصر آگاهی در نحوة کنش‌مندی عاملان انسانی، ارتقاء دانش و مهارت طراحان قالی به عنوان عاملان مرکزی نظام تولید قالی تبریز از طریق تجهیز آنها به اصول و مبانی طراحی سنتی ایران می‌توان، قدرت تعامل سازنده در برابر ساختار‌های پیرامونی حاصل از جهانی‌شدن را در این عاملان تقویت کرد.