نقش قبله در جهت‌گیری مساجد سنتی شهر دزفول

Abstract

بیان مسئله:از آغاز ورود اسلام، طراحی مساجد برای معماران اسلامی نه تنها اهمیت ویژه‌ای داشته، بلکه اهمیت آن در طراحی تمام عناصر آن به چشم می‌خورد و مسجد را به‌ عنوان شاخص‌ترین بنای معماری اسلامی معرفی کرده است. از دیرباز معماران و طراحان مساجد، از حفظ جهت‌گیری الهی تا سیر حرکت انسان از بدو ورود تا قرارگیری در راستای محور قبله، حفظ سلسله‌مراتب حرکتی، اصولی را ارزشمند دانسته‌اند.لذا مهمترین مسئلة این پژوهش چیستی نقش قبله در سازماندهی فضایی مساجد است. بنا بر این مهم، به بررسی این اصل در معماری مساجد سنتی شهر دزفول از لحاظ توجه به محور فضایی و سلسله‌مراتب حرکتی پرداخته شده است تا زمینه‌ای برای طراحی و ساخت مساجد معاصر باشد.<br /> هدف:با توجه به اهمیت و نقش قبله در ساختار فضایی مساجد، پژوهش حاضر به تبیین نقش قبله در معماری مساجد سنتی شهر دزفول از لحاظ جهت‌گیری متأثر از محور قبله، ورود به بنا تا قرارگیری در راستای قبله، سلسله‌مراتب حرکتی و محور فضایی پرداخته است.<br /> روش تحقیق:این تحقیق از نظر روش تفسیری-تاریخی و پژوهشی نمونة موردی با تکیه بر مطالعات کتابخانه‌ای-اسنادی صورت گرفته است و جمع‌آوری داده‌ها و اطلاعات به صورت میدانی و استفاده از کروکی و نقشه صورت گرفته است.<br /> نتیجه‌گیری:تحلیل‌ها بیانگر آن است که در طراحی اکثر مساجد این شهر اهمیت‌دادن به محور قبله مورد توجه قرار گرفته است.به این ترتیب محورهای فضایی و سلسله‌مراتب حرکتی انسان از بدو ورود تا قرارگرفتن در راستای جهت قبله رعایت شده است.