منظر؛ مفهومی در حال تغییر نگاهی به سیر تحول مفهوم منظر در غرب از رنسانس تاکنون

Abstract

بیان مسئله <br /> منظر مفهومی نو در ادبیات تخصصی شهر و محیط به شمار می‌رود. مفهومی که از اروپا وارد ایران شد و امروز در حوزه‌های متنوع مورداستفاده قرار می‌گیرد. مفهوم منظر به‌عنوان گونه‌ای نوین از واقعیت در جهان، در اروپای دوره رنسانس شکل گرفت و با تغییر جهان‌بینی انسان غربی تا امروز ابعاد متنوعی از معنا را به خود دیده است. مفهوم چندبعدی منظر که فهم و بیان آن را در ابعاد فلسفی نیز مشکل می‌نماید اگرچه از جهان هنر آغاز شد اما مرزهای جهان فلسفه را پیموده و با تأثیرپذیری از دستاوردهای نوین بشر در ارتباط انسان با محیط امروز در حوزه برنامه‌ریزی و طراحی محیط‌های انسانی به‌صورت فراگیر موردتوجه قرار دارد. بااین‌وجود مفهوم چندوجهی آن در میان متخصصین و عموم در ایران و جهان عموماً مورد غفلت است.<br /> <br /> هدف<br /> نوشتار حاضر تلاش می‌کند با ترسیم سیر تحول مفهوم منظر در اروپا از آغاز تاکنون، ابعاد شکل‌دهنده به این مفهوم چندوجهی را مورد کاوشی محتوایی قرار دهد و زمینه شکل‌گیری مفهوم منظر به صورتی که امروز می‌شناسیم را مورد واکاوی قرار دهد و آینده تحول در مفهوم و حوزه نفوذ آن را ترسیم و پیش‌بینی کند. <br /> <br /> روش تحقیق<br /> در این پژوهش به شیوه کیفی و با روش تحلیل مقایسه‌ای، مفهوم منظر از دوره رنسانس تاکنون از میان پژوهش‌های صورت گرفته، نظرات و تعاریف موجود استخراج، طبقه‌بندی و مورد مقایسه قرار می‌گیرد. درنهایت با به شیوه‌ای آینده‌پژوهانه به مفهوم منظر و جایگاه آینده آن در جهان غرب پرداخته می‌شود. <br /> <br /> نتیجه‌گیری <br /> نتایج طبقه‌بندی و سنجش مفهوم متغیر منظر در اروپا از قرن ۱۵ میلادی تاکنون نشان داد که «منظر» اگرچه پا بر شانه‌های دوقطبی عین و ذهن و جدا شدن جهان فیزیک از جهان پدیده به مفهوم نگاه فردگرایانه به طبیعت دارد اما با رد این دوقطبی و پذیرش عدم قطعیت جهان به‌عنوان پدیده‌ای عینی-ذهنی و رابطه‌ای بین سوژه و ابژه تعریف شد. در قرن 21 به‌عنوان حوزه‌ای نو از دانش موردتوجه و تعریف چهارچوب‌های علمی قرارگرفته و به‌عنوان دیسیپلینی رهایی‌بخش در دوره بحران تک بعدنگری در رابطه انسان و محیط موردتوجه است.