قواعد و ویژگی‌های معرفی شهرها در متون کهن مطالعه موردی : شهر‌های سامانیان

Abstract

این مقاله تلاش دارد تا با گذر از محتوا‌، نثر و معرّفی آثار متون کهن، به قواعد و ویژگی‌های موجود در معرفی شهرها بپردازد‌. در این راستا ده شهر از عصر سامانی در تمدن اسلامی ایران انتخاب شده، آثار و منابع مورد بررسی با توجه به ساختار و طرح پژوهشی درپنج عنوان طبقه‌بندی شده است. معرّفی شهرها‌، به ترتیب از “‌اقلیم و شهر‌" شروع شده و به “‌شهر و فرهنگ‌" خاتمه یافته است‌. موضوعات مقاله با توجه به بستر مطالعه ی موردی که عصر سامانی را شامل می‌شود به شناسایی"‌ماوراءاانّهر‌" پرداخته و کلیاتی از شهر‌های این دوره معرّفی شده است‌. بدنة اصلی مقاله شامل برشمردن ویژگی‌های تفکیکی و موضوعی شهرها و تحلیل آنها است‌. در بین شهرهای مورد مطالعه این نوشته‌، سه ویژگی در معرّفی شهرها مورد توجّه بوده که بیشترین و کامل‌ترین معرّفی مربوط به شهر “سمرقند و بخارا‌» است‌. آنچه که به عنوان پرسش اصلی مقاله و فرضیة “‌قاعده مندی در معرّفی شهرهای متون کهن‌" مورد توجّه بوده است در بدنة اصلی مقاله پاسخ داده شده و اطلاعات طبقه‌بندی‌شده مورد تحلیل قرار گرفته است. معرّفی شهرهای بزرگ نیز دارای قاعده ویژه و کاملی بوده است به شیوه‌ای که نکته‌ای از جامعیّت معرّفی شهرها کاسته نشده است.