نظام الگویی باغ‌تخت شیراز با تکیه بر بازآفرینی تصویر باغ

Abstract

باغ‌تخت شیراز، یکی از باغ‌های تاریخی مهم این شهر است که ساخت آن، به قرن 5 هجری، دوره اتابکان فارس باز می‌گردد و در دوران بعد، به ویژه دوره قاجار بازسازی شده است. این عمارت بعد از قاجار، به دلیل عدم رسیدگی، متحمل آسیب‌های فراوانی شده و در حال حاضر، دارای کاربری نظامی- اداری است. این باغ علاوه بر اینکه یک اثر تاریخی است، از جمله معدود باغ‌های معلق (باغ‌تخت‌های) ایران و دارای معماری و طراحی منحصر به فرد است، لذا شناخت دقیق ویژگی‌های آن اهمیت دارد. هدف اصلی این پژوهش، بازسازی نقشه‌ای از این باغ بر‌اساس مدارک مکتوب و مصور تاریخی با استفاده از روش تحقیق توصیفی- تحلیلی است. در این بین، عکس‌های تاریخی موجود از باغ و توصیفات جهانگردان و بازدید‌کنندگان، نمایی از باغ را با جزییات به تصویر می‌کشد. اما این توصیفات با تنها نقشه باغ که ترسیم «دونالد ویلبر نیوتون» است، در قسمت‌هایی اختلاف دارد. برای رفع ابهام از قسمت‌های ترسیم نشده در این نقشه از عکس‌های هوایی سال 1335 و 1345 استفاده شده است. نگارندگان با انطباق متون تاریخی و تصاویر، سلسله مراتب موجود در باغ را تحلیل کرده‌اند، که شامل باغ ورودی، باغ مطبق و باغ خلوت است. تفاوت نقشه ویلبر با مکتوبات به جا مانده، باغ ورودی است که نگارندگان سعی در بازترسیم این بخش داشته‌اند. لازم به ذکر است با توجه به تغییرات عمده‌ای که باغ از دوران قاجار به بعد داشته، این بخش کاملاً از بین رفته است. بازآفرینی نقشه‌ای از این باغ تاریخی، علاوه بر مطالعه دقیق ویژگی‌های باغ، گامی در جهت حفظ و نمایش ارزش فرهنگی و معنوی این ثروت ملی است.