مطالعۀ تحلیلی نقوش تزیینی منبر مسجد مجموعۀ‌ «سلطان محمود شاه بُندرآباد» یزد

Abstract

بیان مسئله: مجموعۀ «سلطان‌ محمودشاه ‌بُندرآباد» یزد بنایی تاریخی است که در قرن هفتم ه.ق، توسط عارف دینی آن، شیخ‌‌ تقی‌الدین ‌‌‌دادا محمّد، در روستای بُندرآباد، پایه‌گذاری شده است. این مجموعه شامل مسجد، خانقاه، بقعه، آب‌انبار، برج‌های حفاظتی و بناهای جانبی دیگر است که درطی چندین سال شکل گرفته و بخش‌های مختلف آن دارای تزیینات متنوعی هستند. برای مثال، می‌توان به منبر مسجد جامع این بنا اشاره کرد که دارای نقوش تزیینی بسیار است. بنابراین، اهمیت این بنا به لحاظ تاریخی و نیز نقوش تزیینی به‌کار رفته در منبر مسجد جامع آن، ضرورت انجام پژوهش حاضر را ایجاب کرده است و درطی آن به پرسش‌های زیر پاسخ داده می‌شود: که منبر مسجد جامع مجموعۀ‌ سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد دارای چه نوع نقوش تزیینی است؟ و این نقوش دارای چه معانی و مفاهیمی هستند؟هدف: هدف پژوهش حاضر شناسایی نقوش تزیینی منبر مسجد جامع مجموعۀ سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد و نیز شناخت معانی و مفاهیم پنهان آن‌هاست.روش پژوهش: پژوهش حاضر، به روش توصیفی-تحلیلی، منبر مسجد جامع سلطان محمودشاه بُندرآباد یزد را مورد مطالعه قرار داده و اطلاعات کتابخانه‌ای، اسنادی و میدانی را به‌صورت کیفی تجزیه ‌و ‌تحلیل کرده است.یافته‌ها: یافته‌های پژوهش حاضر نشان می‌دهد که منبر مسجد جامع این بنای تاریخی با نقوش تزیینی گیاهی، هندسی، خطی و کتیبه‌ها تزیین شده است. نقوش گیاهی آن شامل ختایی و اسلیمی و نقوش خطی آن شامل خطوط ثلث و کوفی بنایی است و متون کتیبه‌ها نیز بیان‌کنندۀ اصل توحید و نبوت، جاری‌ شدن کلام خدا از جایگاه پیامبر اسلام (ص) و اعتقاد شیعیان دوازده ‌امامی است. همچنین نقوش هندسی آن شامل ستارگان پنج‌پر و شمسۀ ده‌پر است که گره هشتِ دوازدهِ پیلی را تشکیل می‌دهد.