بررسی استانداردهای ویژۀ ادبیات کودک و نوجوان در داستان‌های دفاع مقدس (با تکیه بر آثار محمدرضا بایرامی)

Abstract

پژوهش حاضر به شیوۀ توصیفی ـ تحلیلی و با استفاده از منابع کتابخانه‌ای به بررسی شاخص‌ها و استانداردهای نشرکتاب‌کودک و نوجوان در داستان‌های محمدرضا بایرامی پرداخته است. نخست استانداردهای مورد نیاز در سطوح محتوا، طرح داستان، شخصیت‌پردازی، گفت‌وگو، زاویۀ دید و زبان بر اساس جنبه‌های ادراکی و روان‌شناختی کودکان و نوجوانان از کتاب‌های نظری که برای داستان کودک و نوجوان تدوین شده است تشریح گردیده، سپس در داستان‌های منتخب این نویسنده بررسی شده‌اند. در ادامه به آسیب‌شناسی (مانند عدم هماهنگی میان زبان نوشته‌ها و ذهن مخاطبان، روایت دانای کل نامحدود و ضدنمایشی و ...) اشاره شده و راهکارهایی برای برون‌رفت از آسیب‌ها ارائه شده است. نتایج این پژوهش نشان داد در داستان‌ها، عدم طرح حوادث بنیادین، حس‌برانگیز و پرجاذبه سبب شده تا خوانندگان نتوانند رابطه حسی مناسبی با این گونه آثار پیدا کنندو لاجرم درصد خوانندگان اثر داستانی دفاع مقدس کم شده است. بایرامی در توصیف صحنه‌های نبرد که می‌تواند پرکشش باشد موفق بوده است. استفاده درست از عنصر تعلیق و زاویۀ دید نقطۀ مثبت و کم‌توجهی به شخصیت اصلی کودک مهم‌ترین ضعف بایرامی در پردازش داستان است.