بررسی رخساره‌ها و محیط رسوبی سازند قم در میدان گازی سراجه و آبخوان یورتشاه (قم، حوضه ایران مرکزی)

Abstract

سازند قم مهم‌ترین سازند مخزنی در ایران مرکزی می‌باشد. در این مطالعه به شناسایی رخساره‌ها و محیط رسوبی این سازند در میدان گازی سراجه و آبخوان یورتشاه پرداخته شده است که به ترتیب در جنوب شرق و شمال شرق شهر قم قرار دارند. بررسی مقاطع نازک و مغزه‌های مربوط به سازند قم در منطقه مورد مطالعه، منجر به شناسایی 15 رخساره رسوبی گردید که با توجه به مدل‌های استاندارد، قابل تفکیک به 9 کمربند یا گروه رخساره‌ای است. با توجه به مشخصات نمونه‌های مورد مطالعه، گسترش نهشته‌های توربیدایتی و فراوانی بالای رخساره‌های ریفی/سدی محیط تشکیل سازند قم در میدان سراجه و آبخوان یورتشاه یک شلف کربناته می‌باشد که رخساره‌های مرتبط به بخش‌های عمیق فراوانی کمتری دارند بنابراین موقعیت دیرینه دو میدان مورد مطالعه، بخش‌های کم‌عمق پلتفرم بوده است. سه ویژگی اصلی در رخساره‌های شناسایی شده در میادین مورد مطالعه وجود دارد که در سایر برش‌ها و مطالعات دیگر از سازند قم با هم معرفی نشده‌اند که شامل وجود رخساره‌های پهنه بالای جذر و مدی (به ویژه رخساره انیدریتی)، توالی پیوسته ریفی و وجود رخساره دارای فرام‌های پلانکتون است. کامل‌ترین توالی سازند قم مربوط به میدان سراجه می‌باشد ولی در میدان یورتشاه این توالی کامل نبوده و همچنین ضخامت کمتری را نشان می‌دهد. بنابراین با توجه به تفاوت ضخامت سازند قم در این موقعیت‌ها، به نظر می‌رسد که در میدان سراجه، شرایط دیرینه محیطی یک فروافتادگی ولی موقعیت یورتشاه، یک بلندای دیرینه بوده است که منجربه ناهمگنی و تغییرات شرایط محیط رسوبی سازند قم حتی در بعد منطقه‌ای شده است.