راه‌حل‌های تعارض صلاحیت در قلمرو حقوق جزای بین‌الملل

Abstract

به دلیل وجود صلاحیت سرزمینی و فراسرزمینی و درگیرشدن افراد در فعالیت‌هایی که مرزهای سیاسی را درنوردیده، ممکن است وقوع عمل مجرمانه در سرزمین یک دولت، با لحاظ عناصر بین‌المللی، منجر به اختلاف دو یا چند دولت یا حتی دادگاه‌های بین‌المللی در ادعای اعمال صلاحیت بر اساس اصول مختلفی شود. در این حال، کدام دادگاه داخلی یا بین‌المللی، صلاحیت رسیدگی دارد؟ هرچند در حقوق جزای بین‌الملل به‌خاطر حفظ حاکمیت دولت‌ها برخلاف حقوق بین‌الملل خصوصی، نمی‌توان پاسخ قاطعی به این سؤال داد و قاعده حل تعارض وجود ندارد، می‌توان مواردی را یافت که دادگاه، دست از اصول حاکمیتی خود کشیده و دادگاه دیگری را صالح می‌داند و بدین ترتیب، تعارض صلاحیت، حل شده یا مانع شکل‌گیری چنین تعارضی خواهد شد. باوجود این، قواعد و راه‌حل‌هایی در قلمرو حقوق جزای بین‌الملل وجود دارد که می‌توان از آن‌ برای حل تعارض یا پیشگیری از وقوع تعارض صلاحیت استفاده کرد. راه‌حل‌هایی همچون صلاحیت برتر، قاعدة «یا محاکمه کن یا مسترد کن»، استرداد مجرمین، منع تعقیب مجدد، احاله دادرسی کیفری و ... مطرح شده که در این مقاله، ضمن بیان این راه‌حل‌ها، پیشنهادهایی برای حل تعارض صلاحیت ارائه خواهد شد.