بررسی ترجیح میزبانی سوسک بذرخوار Bruchidius fulvus Allard (Col., Bruchidae) عامل کنترل بیولوژیک علف‌هرز خارشتر روی برخی از گیاهان خانواده Fabaceae

Abstract

سوسک بذرخوار <em>Bruchidius fulvus </em>Allard. عامل کنترل بیولوژیک علف­هرز خارشتر <em>Alhagi camelorum </em>Fischدر منطقه بیرجند به­شمار می­رود. این حشره تولید بذر گیاه خارشتر را که یکی از علف­های­هرز بسیار مهم منطقه خراسان جنوبی است، به­خوبی کاهش داده و از گسترش بیشتر این علف­هرز به سایر مناطق جلوگیری می­کند. بنابراین برای استفاده از این عامل مفید در کنار سایر روش­های مدیریت علف­هرز خارشتر، لازم است ابتدا دامنه میزبانی آن مشخص شود. بدین منظور در سال 1388 آزمایش ترجیح میزبانی <em> B. fulvus</em>در شرایط آزمایشگاهی در دمای ثابت 1±25 درجه سلسیوس، رطوبت نسبی 5±65 درصد و شرایط تاریکی مداوم انجام شد. بدین منظور بذور خارشتر به­صورت جداگانه در کنار شش نوع بذر دیگر شامل: لوبیا معمولی، نخود، خلر، شیرین بیان، تلخ بیان و ماشک گل­خوشه­ای هر کدام در 10 تکرار در درون ظروف پلاستیکی تیره­رنگ به­قطر 11 سانتی­متر قرار گرفت. علاوه بر محاسبه شاخص ترجیح اعداد حاصل آزمایشات در قالب طرح کاملا تصادفی به­مدت هفت روز در آزمایش ترجیح تخم­ریزی و 14 روز پس از آن جهت آزمایش ترجیح تغذیه­ای تجزیه و تحلیل شد. نتایج آزمایشات نشان داد که بیشترین تخم­ریزی <em> B. fulvus</em>به­ترتیب روی بذور خارشتر، لوبیا، نخود، خلر و ماشک گل­خوشه­ای، و کمترین آن روی بذور علف­های­هرز شیرین­بیان و تلخ­بیان انجام شد. نفوذ لاروها به درون و تغذیه از آن­ها تنها در بذور خارشتر دیده شد و هیچ­یک از تخم­های گذاشته شده روی بذور سایر گونه­ها تفریخ نشدند. نتایج این آزمایش نشان داد که <em>B. fulvus</em> احتمالا گونه­ای تک­میزبانه بوده و تنها روی علف­هرز خارشتر خسارت­زا است. هر چند این موضوع نیاز به بررسی بیشتری دارد.