اثرات مقادیر زیر کشنده (LC25) اسانس رازیانه و پونه روی پارامترهای زیستی زنجرک خرما Ommatissus lybicus (Homoptera: Tropiduchidae)

Abstract

زنجرک خرما <em>Ommatissus lybicus </em>یکی از آفات مهم خرما در بسیاری از نقاط جهان و ایران است. برای کنترل این آفت در نواحی که آلودگی بالا است از آفت‌­کش­‌ها استفاده می­‌شود. باتوجه به خطر آفت‌­کش­‌ها، مطالعه در مورد جایگزین­‌های بی‌خطر ضروری به­ نظر می­‌رسد. هدف از این مطالعه ارزیابی اثرات زیر کشنده (LC₂₅) اسانس گیاهان پونه و رازیانه روی پارامترهای جدول زندگی زنجرک خرما با استفاده از جدول زندگی دوجنسی می­ باشد. مقادیر LC₂₅ برای اسانس پونه و اسانس رازیانه به ­ترتیب 23 و 30 میکرولیتر بر لیتر بود. نتایج نشان داد که اسانس­‌ها باعث کاهش معنی­‌داری در باروری، تعداد روزهای تخم‌­ریزی و نرخ بقا پیش از بلوغ زنجرک خرما شدند. بیشترین و کمترین دوره پیش از بلوغ به­ ترتیب در اسانس پونه (21/0±09/76 روز) و شاهد (24/0±88/73 روز) مشاهده گردید. همچنین، بیشترین طول عمر بالغین در شاهد (32/0±63/16 روز) و کمترین آن در اسانس پونه (42/0±00/16 روز) بود. به علاوه، پارامترهای جدول زندگی مانند نرخ ذاتی افزایش جمعیت و نرخ خالص تولید­مثل به­ طور معنی­‌داری با استفاده از اسانس­‌ها کاهش یافتند. اسانس­‌ها باعث کاهش نرخ بقا و امید به زندگی زنجرک خرما شدند. کمترین نرخ بقا، <em>m_x</em> و <em>e_xj</em> در تیمار اسانس پونه مشاهده شد. نتایج نشان داد که اسانس پونه نسبت به اسانس رازیانه دارای تاثیرات بیشتری روی پارامترهای بیولوژیکی، نرخ بقا و باروری زنجرک خرما می­‌باشد.