تأثیر کربن آلی، کربنات کلسیم فعال و رس بر فسفر قابل جذب در برخی خاک‌های آهکی استان کرمان

Abstract

<strong><span lang="FA" dir="RTL">قابلیت جذب فسفر در خاک توسط واکنش­های جذب و رهاسازی کنترل می­شود. این واکنش­ها تحت تأثیر ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی خاک هستند. </span><span lang="AR-SA" dir="RTL">برای </span><span lang="FA" dir="RTL">بررسی اثرات </span><span lang="AR-SA" dir="RTL">کربنات کلسیم فعال، رس و کربن آلی </span><span lang="FA" dir="RTL">بر رفتار جذب </span><span lang="AR-SA" dir="RTL">فسفر در خاک­های آهکی استان کرمان </span><span lang="FA" dir="RTL">از خاک­های ردیف­های پستی و بلندی نگار-</span><span lang="FA" dir="RTL">لاله­زار</span><span lang="AR-SA" dir="RTL"> و بافت- ارزوئیه نمونه­برداری انجام گرفت. </span><span lang="FA" dir="RTL">هم</span><span>­</span><span lang="FA" dir="RTL">دماهای جذب فسفر در خاک با استفاده از</span><span lang="FA" dir="RTL">روش تعادلی تعیین و ارتباط فسفر جذب شده با غلظت تعادلی فسفر به­وسیله معادلات لانگمویر، فروندلیچ و ون­های مطالعه شد. نتایج نشان داد معادله لانگمویر با بیشترین ضرایب تبیین (978/0) و کمترین خطای استاندارد تخمین (027/0) بهترین برازش را بر داده­های جذب فسفر نشان داد. حداکثر جذب فسفر (</span><span>q_max</span><span lang="FA" dir="RTL">) و حداکثر ظرفیت بافری فسفر با افزایش میزان کربنات</span><span>­</span><span lang="FA" dir="RTL">کلسیم فعال افزایش پیدا کردند به طوری که با افزایش کربنات کلسیم فعال از 68/7 درصد به 25/18 درصد، </span><span>q_max</span><span lang="FA" dir="RTL"> از 655 به 1025 (میلی­گرم بر کیلوگرم) و حداکثر ظرفیت بافری فسفر از 114 به 243 لیتر بر کیلوگرم افزایش یافت. در حالیکه با افزایش کربن آلی در خاک­های مورد مطالعه از 74/1درصد به 8/7 درصد، </span><span>q_max</span><span lang="FA" dir="RTL"> از 701 به 535 میلی­گرم بر کیلوگرم و حداکثر ظرفیت بافری فسفر از 90 به 44 لیتر بر کیلوگرم کاهش پیدا کرد. نیاز استاندارد فسفر محاسبه شده در غلظت تعادلی 3/0 میلی­گرم فسفر در لیتر با استفاده از معادله ون­های با مقدار رس (^**80/0=</span><span>r</span><span lang="FA" dir="RTL">) و کربنات کلسیم فعال (^**77/0=</span><span>r</span><span lang="FA" dir="RTL">)</span><span lang="FA" dir="RTL">همبستگی مثبت و با کربن آلی (^*63/0-=</span><span>r</span><span lang="FA" dir="RTL">) و فسفر قابل استفاده خاک (^*61/0-=</span><span>r</span><span lang="FA" dir="RTL">)</span><span lang="FA" dir="RTL">همبستگی منفی و معنی­دار نشان داد. حداکثر ظرفیت بافری و نیاز استاندارد فسفر مربوط به خاک­های مناطق ارزوئیه و نگار با بیشترین درصد کربنات کلسیم فعال و رس بود، در حالیکه در خاک­های مناطق لاله­زار و بافت به علت دارا بودن کربن آلی بیشتر و کربنات کلسیم فعال کمتر، کمترین نیاز استاندارد فسفر به­دست آمد. به طور کلی، جذب فسفر در خاک­های مورد مطالعه تحت تأثیر مقدار رس، کربنات کلسیم فعال و کربن آلی است.</span></strong>