جایگاه معیاری امام جواد (علیه ‏السلام) در تفکر اعتقادی شیعه

Abstract

جریان امامت شیعی برای نخستین‎بار در عهد امام جواد (علیه‏ السلام) با پرسش‎هایی متفاوت مواجه گردید. همین امر موجب شد تا آن حضرت از جایگاه ویژه و متمایزی برخوردار شود. حضرت با اینکه در خردسالی به امامت رسید، به خوبی توانست پاسخگوی مشکلات و پیشامدها باشد؛ چه در حوزۀ سیاست و اجتماع و چه در عرصۀ اندیشه و باورها. امام جواد (علیه‏ السلام) مسیر امامت شیعی را با طراحی درست به پیش برد، به‎گونه‎ای که پس از آن حضرت دیگر انشقاق ماندگاری در مذهب شیعه و جریان امامت رخ ننمود. امام (علیه‏ السلام) به‎جهت حضور در دورۀ خاصی از تاریخ، تکلیف ویژه‎ای یافته بود که دیگر امامان (علیهم‏ السلام) بدان مأمور نشده بودند؛ مأموریت معیاربودن و معیارسازی برای آیندۀ تفکر مذهبی؛ الگویی که تا عصر غیبت تداوم یافت. مقاله می‎کوشد تا نقش معیاری امام (علیه ‏السلام) را به‎کوتاهی کاویده و به این پرسش اساسی پاسخ دهد که چرا امام (علیه‏ السلام) به چنین نقشی متمایز شده است؟ فرضیۀ اصلیِ نوشتار این است که امام (علیه ‏السلام) به‎سبب واقع‎شدن در دورۀ عقل‎گرایی و هجوم اندیشه‎های انتقادی، با ارائه معیار در مقام تنزیه اندیشۀ اسلامی برآمد و به‎رغم همۀ هجوم‎های سیاسی و فکری، توانست الگویی ماندگار در تاریخ شیعه ارائه دهد.