بررسی تجمع نیترات و عوامل مؤثر بر آن در برخی از سبزیجات برگی در منطقه زنجان

Abstract

<strong>کودهای نیتروژنی، نقش مهمی در عملکرد و کیفیت محصول بازی می­کنند. نیترات اضافی، ممکن است از طریق آبشویی و فرسایش خاک، باعث آلودگی آب سطحی و زیر زمینی شود. جذب و توزیع نیترات در گیاهان با توجه به نگرانی های زیست محیطی و کیفیت محصولات کشاورزی، ازاهمیت زیادی برخوردار است. این مطالعه، بر روی انواع سبزیجات مانند تره، جعفری، نعناع، شوید، گشنیز و برگ­چغندر، در7 منطقه­ی مطالعاتی در استان زنجان با نمونه­برداری به صورت تصادفی در فصل برداشت انجام گردید. غلظت نیتروژن، نیترات، فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در سبزیجات و برخی ویژگی­های فیزیکی و شیمیایی آب و خاک تعیین شد. نتایج نشان داد که علی­رغم مدیریت زراعی و شرایط اقلیمی یکسان، بیشترین تجمع نیترات، در نمونه­های آب آبیاری، خاک و گیاهان مزارع سبزی­کاری مجاور به مسیر خروجی فاضلاب شهری که در سال­های قبل، تحت کشت گیاهان لگومینوز (لوبیا و یونجه) بوده و نیاز چندانی به مصرف کودهای نیتروژنی نداشتند، مشاهده شد. در کلیه مزارع تحت مطالعه، غلظت نیترات در سبزیجات تره و جعفری، در محدوده مجاز بود ولی در 3/14 درصد از مزارع سبزی­کاری تحت کشت گیاهان نعناع و برگ چغندر و 6/28 درصد مزارع شوید و گشنیز، آلودگی نیترات بالاتر از حد مجاز مشاهده گردید. غلظت نیترات در انواع سبزیجات، با غلظت نیتروژن گیاهی، نیترات آب و خاک، همبستگی مثبت و با فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز همبستگی منفی نشان داد و اختلاف آماری معنی­داری بین مقدار فعالیت آنزیم نیترات ردوکتاز در سبزیجات مختلف به دست آمد. از بین ویژگی­های مطالعه شده ، مقدار نیترات خاک نقش مهمی در تجمع نیترات در سبزیجات داشته است. </strong>