سنجش و تحلیل تنوع فرهنگی-اجتماعی در استان‌های ایران

Abstract

تنوع فرهنگی جلوه‌ای است از زیبایی‌های خلقت و نشانه‌ای از آیات خداوند. اخیراً طیف وسیعی از مطالعات همچون شهر خلاق و نظریه طبقه خلاق بر نقش تنوع فرهنگی در رشد اقتصادی و افزایش خلاقیت و نوآوری تأکید کرده‌اند. به علاوه سازمان‌هایی همچون یونسکو با انتشار اعلامیه جهانی «تنوع فرهنگی» و سازمان آیسسکو با مصوب نمودن «بیانیه تنوع فرهنگی اسلامی»، ضمن به رسمت شناختن همه فرهنگ‌ها بر نقش محوری فرهنگ و تنوع فرهنگی تأکید کرده‌اند. با توجه به نقش محوری تنوع فرهنگی-اجتماعی، این تحقیق در پی آن است تا برای نخستین بار تنوع فرهنگی-اجتماعی را در سطح استان‌های ایران موردسنجش و تحلیل قرار دهد. برای سنجش تنوع فرهنگی-اجتماعی از شاخص تنوع شانون و برای تحلیل فضایی آن از شاخص‌های موران جهانی، موران محلی انسلین و تحلیل لکه‌های داغ در نرم‌افزار GIS استفاده‌شده است. یافته‌ها نشان می‌دهد که استان‌های ایران در شاخص ترکیبی تنوع فرهنگی-اجتماعی در 5 طیف بسیار متنوع، متنوع، نسبتاً متنوع، تنوع پایین و یکدست قرار می‌گیرند به‌طوری‌که استان‌های قم، البرز و تهران در طیف بسیار متنوع و استان‌های کردستان، آذربایجان شرقی، اردبیل و زنجان در طیف یکدست قرار می‌گیرند و بقیه استان‌ها در سایر طیف‌ها پراکنده می‌شوند. همچنین نتایج حاصل از تحلیل فضایی آماره موران جهانی نشان می‌دهد پدیده تنوع فرهنگی-اجتماعی به‌صورت خوشه‌ای پراکنده‌شده است. به‌علاوه یافته‌های تحلیل موران محلی انسلین مؤید این مطلب است که در زمینه شاخص ترکیبی تنوع فرهنگی-اجتماعی 4 استان البرز، تهران، قم و اصفهان باهم یک خوشه بالا (HH) را می‌دهند که علاوه بر اینکه خود دارای بالاترین مقدار تنوع فرهنگی-اجتماعی در بستر ایران هستند بلکه همسایگان آن‌ها نیز از تنوع فرهنگی-اجتماعی بالایی برخوردارند. در مقابل استان آذربایجان شرقی و اردبیل باهم و استان کردستان به‌تنهایی کمی پایین‌تر از آن‌ها تشکیل یک خوشه پایین (LL) را می‌دهند و از پایین بودن مقدار تنوع فرهنگی-اجتماعی خود و استان‌های هم‌جوار خود خبر می‌دهند.