ارزیابی خطر زمین‌لغزش با استفاده از روش‌های آماری در حوضه آبریز باراندوز چای

Abstract

در مقاله حاضر پتانسیل وقوع زمین‌لغزش و خطر آن در حوضه آبریز باراندوز چای (آذربایجان غربی) موردبررسی قرارگرفته است. بدین منظور از روش آماری شاخص خطر HIM استفاده شد. داده­های مورداستفاده در این مقاله شامل داده­های توپوگرافی، کاربری اراضی، نقشه­های زمین­شناسی و همچنین نقشه زمین­لغزش­های اتفاق افتاده در سطح حوضه است. نقشه پایه در این زمینه، نقشه­های توپوگرافی 25000 حوضه است. شش عامل اصلی و مؤثر بر وقوع زمین­لغزش در حوضه انتخاب و نقشه­های آن به‌منظور وزن دهی، تهیه گردید. این عوامل عبارت‌اند از: شیب و جهت شیب، سنگ‌شناسی، خاکشناسی، کاربری اراضی و ژئومورفولوژی. درنهایت با استفاده از نقشه­های استانداردشده شش‌گانه، نقشه پتانسیل وقوع زمین­لغزش در حوضه آبریز باراندوز چای تهیه و ترسیم شد. پتانسیل خطر زمین­لغزش در حوضه موردنظر به پنج طبقه کم، متوسط، متوسط تا زیاد، زیاد و خیلی زیاد تقسیم گردید. نتایج نشان می­دهد که شیب­های بیشتر از 30 درجه و جهت شیب جنوب و جنوب شرقی و مناطق کوهستانی بیشترین پتانسیل زمین­لغزش در منطقه موردمطالعه را دارند. مدل مورداستفاده در این مقاله با استفاده از محاسبه مساحت زیر نمودارهای Cross-validation، مورد اعتبار سنجی قرار گرفت. میزان اعتبار آن در حدود 79/80 برآورد شد که بیانگر دقت خوب مدل است. همچنین فرایند تحلیل اثر از طریق حذف تک‌به‌تک عوامل مؤثر شش‌گانه از مدل و بررسی خروجی آن‌ها، صورت گرفت. این تحلیل نشان داد که شیب عامل اصلی در وقوع زمین­لغزش در حوضه است. نتیجه دیگر اینکه که می­توان عامل اصلی در وقوع زمین­لغزش را با دقت بالایی مشخص کرد. درنهایت نتایج نشان می­دهد که علی­رغم وجود محدودیت­های عملی و مفهومی و داده­های دقیق، تهیه نقشه خطر زمین­لغزش و همچنین ارزیابی آن می­تواند در برنامه‌ریزی آمایش سرزمین و کاهش خطرات طبیعی و همچنین هزینه­ها مؤثر واقع شود.