محاسبه‌‌ی بعد فرکتال در حوضه‌های زهکشی و رابطه‌ی آن با برخی خصوصیات ژئوموفولوژیکی حوضه (مطالعه موردی:حوضه‌های آبریز شمال تهران)

Abstract

آبراهه­ها مسیرهای شاخه­ای کاتوره­ای هستند که پخش آب را بر روی سطح ناهموار زمین میسر می­سازند­. بسته به خواص ژئومورفولوژیکی و توپوگرافی منطقه، آبراهه­ها خواص جهان‌شمول آماری بخصوصی از خود نشان می­دهند. این خواص جهان‌شمول در خصوصیات آماری و فرکتالی شکل ظاهری این آبراهه­ها کد­گذاری می­گردند. در این مقاله مقدار بعد فرکتالی برای آبراهه­های شمال تهران، همچنین مورفولوژی آبراهه­ها و حوضه­های آبریز با اندازه­گیری کمیت‌های مختلفی از قبیل: انتگرال هیپسومتریک، نسبت کشیدگی، شاخص رودخانه اصلی و میزان پیچ وخم جبهه کوهستان مورد تحلیل قرارگرفته است. برای این منظور داده‌های موردنیاز در محیط GIS و نرم‌افزار Arc Map < /span>وارد شدند، و از نرم‌افزار Spss نیز برای تحلیل‌های آماری استفاده شد. نهایتاً روابط همبستگی و رگرسیونی بین برخی خصوصیات مورفولوژیکی و بعد فرکتال محاسبه گردید. نتایج نشان داد که روابط معنی‌داری بین این متغیرهای مورفولوژیکی و بعد فرکتال شبکه‌ی زهکشی در زیرحوضه‌های مورد مطالعه وجود دارد. نتایج بررسی‌ها نشان داد که بعد فرکتال شبکه‌ی زهکشی زیرحوضه‌های موردبررسی از روش سیستم شمارشی و ضرایب هورتون، با حداقل بعد فرکتال در زیرحوضه دره چشمه یورد و حداکثر آن در زیرحوضه ولنجک، دارای میانگین بعد 128/1 برای تمامی زیرحوضه‌ها می‌باشد. بررسی شاخص انتگرال هیپسومتریک نیز نشان داد که همه­ی زیرحوضه­ها دارای توپوگرافی جوان و پستی‌وبلندی زیادی هستند.