آلومتری پارامترهای هندسی رودخانه دالکی و نقش آن در توسعه، تحول و تکامل مآندرهای دشت ارژن

Abstract

رودخانه‌های طبیعی تحت تأثیر عوامل و متغیرهای مختلف، پیوسته ازنظر ابعاد، شکل، راستا و الگو در حال تغییرند. رودخانه ازنظر ژئومورفیک بی‌تردید پدیده‌ای پویاست و شواهد مورفولوژیک زمین‌شناسی حاکی از آن است که بیشتر رودخانه‌ها در معرض تغییرات مستمر قرار دارند .در این پژوهش مورفولوژی رودخانه دالکی در استان‌های فارس و بوشهر با مقایسه زمانی – مکانی موردبررسی قرارگرفته است، لذا با توجه به ویژگی‌های منحصربه‌فرد این رودخانه و فراوانی مئاندرهای تشکیل‌شده در طول مسیر رودخانه دالکی تصمیم گرفته شد با استفاده از تکنیک‌های سنجش‌ازدور و GIS در یک بازه زمانی 38 ساله و داده‌هایی شامل نقشه‌های توپوگرافی 50000/1، 250000/1 و تصاویر ماهواره‌ای لندست سنجنده های MSS و OLI تغییرات رودخانه موردبررسی قرار گیرد. ابتدا تصاویر ماهواره‌ای در نرم‌افزار ArcGIS رقومی گردید و مسیر رودخانه به 4 بخش تقسیم شد و به‌وسیله برازش دایره‌های مماس بر قوس پارامترهای هندسی رودخانه مانند ضریب خمیدگی، شعاع نسبی، طول‌موج، زاویه مرکزی، طول خط مرکزی و میانگین شعاع دایره محاسبه و تغییرات به وجود آمده در 4 بخش در طول مسیر رودخانه با توجه به شکل و الگوی رودخانه مورد مقایسه قرارگرفته است. با مقایسه پارامترهای هندسی به‌دست‌آمده در بخش‌های موردمطالعه نتیجه این شد که ضریب پیچشی درتمام بخش‌ها افزایش داشته به‌گونه‌ای که در بخش 4، رودﺧﺎﻧﻪ در حال گذر از حالت پیچان‌رودی به سمت حالت پیچان‌رودی شدید و ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺿﺮﻳﺐ ﭘﻴﭽﺸﻲ از 84/1 ﺑﻪ 96/1 افزایش پیداکرده اﺳﺖ. بخش‌های 2،1و3 این رودخانه ازنظر توسعه پیچان‌رودی در رده پیچان‌رودی زیاد توسعه‌یافته قرار دارد و بخش 4 در رده رودخانه شاخ گاوی قرار دارد.