ارزیابی دقت روش‌های رگرسیون چند متغیره (MR)، رگرسیون لجستیک (LR)، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی (FL) در پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش حوضه آبخیز طالقان

Abstract

پهنه‌بندی خطر زمین‌لغزش، سطح زمین را به نواحی ویژه و مجزایی از درجات بالفعل و بالقوه خطر (از هیچ یا بسیار زیاد) تقسیم می‌کند. این فرآیند که بر مبنای شناخت ویژگی‌های طبیعی و مدل‌سازی کمی بر پایه داده‌های ناحیه مورد مطالعه صورت می‌گیرد، می‌تواند مبنایی برای اقدامات بعدی و برنامه‌ریزی‌های آتی توسعه و عمران در مقیاس منطقه‌ای، ناحیه‌ای و محلی محسوب گردد. این پژوهش به ارزیابی میزان دقت روش‌های رگرسیون چند متغیره (MR)، رگرسیون لجستیک (LR)، تحلیل سلسله مراتبی (AHP) و منطق فازی (FL) جهت تعیین مناسب‌ترین روش برای تهیه‌ی نقشه‌ی خطر زمین‌لغزش در حوضه آبخیز طالقان پرداخت. فاکتورهای ارتفاع، شیب، جهت شیب، زمین‌شناسی، کاربری اراضی، تراکم پوشش گیاهی، تراکم آبراهه، جاده، گسل و بارش به عنوان پارامترهای مؤثر بر وقوع پهنه‌های لغزشی، متغیرهای مستقل پژوهش را تشکیل دادند. پهنه‌های لغزشی هم متغیر وابسته در اجرای مدل-های ذکر شده بودند. مقدار شاخص مجموع کیفیت (Qs) که مقایسه و ارزیابی روش‌ها را در قیاس با یکدیگر نشان می‌دهد، در روش رگرسیون لجستیک 26/0 محاسبه شده است که مطلوبیت و صحت بیش‌تر استفاده از این روش را در پهنه‌بندی خطر سطح‌های لغزشی حوضه آبخیز مورد بررسی نشان می‌دهد. پس از آن، روش گامای فازی 7/0 با مجموع کیفیت 25/0 در درجه‌ی دوم مطلوبیت و صحت قرار دارد. مقدار Qs روش‌های رگرسیون چند متغیره، گامای فازی 8/0، گامای فازی 9/0 و تحلیل سلسله مراتبی بترتیب 24/0، 23/0، 22/0 و 16/0 بدست آمده است که بیانگر صحت کم‌تر آن‌ها نسبت به رگرسیون لجستیک می‌باشد. در مورد شاخص دقت پیش‌بینی خطر (P) هم مشاهده می‌شود که رگرسیون لجستیک با مقدار 22/0، تفکیک‌پذیری یکسان‌تر و مناسب‌تری از پهنه‌های خطر را نسبت به دیگر روش‌ها مورد استفاده تأیید می‌کند. مقدار این شاخص برای روش‌های گامای فازی 7/0 و رگرسیون چند متغیره، که دارای مجموع کیفیت بالاتری نسبت به سایر روش‌ها بودند، 18/0 برآورد شده است که نشان از تفکیک‌پذیری مناسب و یکسان پهنه‌های خطر لغزش در این دو روش دارد. دقت روش محاسبه شده برای گامای فازی 8/0 و 9/0 نیز 18/0 است.