ضرورت حرکت در جهت حبس‌زدایی، با نگرش به نهادهای تأسیسی در قانون مجازات اسلامی (1392) و موانع پیش‌روی آنها

Abstract

با توجه به اینکه مجازات حبس، در رسیدن به اهداف مورد انتظار آن، از جمله اصلاح و بازپروری زندانیان، تقریباً ناکارآمد بوده و باعنایت به اینکه محیط زندان، محیطی جرم‌زا است و همچنین با توجه به مشکلات اقتصادی و اجتماعی که ممکن است اعمال این مجازات برای جامعه به وجود بیاورد، مطالعه و پیش‌بینی مجازات‌های جامعه‌مدار جایگزین برای آن، لازم و ضروری به نظر می‌رسد؛ از جمله این مجازات‌ها می‌توان به دوره مراقبت، جریمه روزانه، کارهای عام‌المنفعه، محرومیت از حقوق اجتماعی، تعلیق ساده و آزمایشی، بازگشت آخر هفته به زندان، حبس در منزل، سیستم نیمه‌آزادی و راهکارهایی از این قبیل اشاره کرد. بر همین اساس، سیاست کیفری ایران نیز بدین سمت (حبس‌زدایی) گرایش پیدا کرده و در این راستا در حرکت است؛ به همین علّت در قوانین موضوعه اخیر، به خصوص قانون مجازات اسلامی مصوب 1392، راهکارها و نهادهایی در جهت کاهش جمعیت کیفری پیش‌بینی شده است؛ امّا در عمل آنچنان که انتظار می‌رود اجرای این سیاست‌ها با موفقیت همراه نبوده است. در این تحقیق ابتدا به دلایل و ضرورت‌های حرکت در جهت مجازات‌های جایگزین حبس و موانع پیش رو، از جمله فراهم نبودن زیرساخت‌های لازم و لزوم اقدام هماهنگ مجموعه نهادهای عمومی و ... اشاره خواهیم نمود و در پایان پس از نتیجه‌گیری، پیشنهادهایی را ارائه خواهیم داد.