جداسازی باکتری‌های Sinorhizobium meliloti از خاک‌های تحت کشت یونجه در کرج و بررسی تأثیر آنها بر عملکرد یونجه

Abstract

<strong><span lang="FA" dir="RTL">یونجه (</span><span>Medicago sativa L.</span><span lang="FA" dir="RTL">) یکی از مهم­ترین لگوم­های علوفه­ای است که بیش از 600 هزار هکتار از اراضی زراعی کشور را به خود اختصاص داده است. این گیاه قادر است در صورت وجود باکتری </span><em><span>Sinorhizobium meliloti</span></em><span lang="FA" dir="RTL"> در خاک و مناسب بودن شرایط اقلیم و خاک، مقدار قابل ملاحظه­ای از نیتروژن مولکولی هوا را تثبیت نماید. تعداد 20 نمونه خاک از مناطق مختلف کرج نمونه برداری</span><span lang="FA" dir="RTL">شد و برخی خصوصیات فیزیکی و شیمیایی نمونه ها اندازه­گیری شد. سپس با کاشت بذر یونجه در شرایط گلخانه­ای، تعداد32 جدایه باکتری جداسازی و تعداد 20 جدایه منسوب به </span><em><span>S.</span></em><span> <em>meliloti</em></span><span lang="FA" dir="RTL"> شناسایی گردید و با استفاده از آزمون آلودگی، تشخیص جدایه­ها تأیید شد. برای بررسی تأثیر 20 جدایه </span><span>S. meliloti</span><span lang="FA" dir="RTL"> بر عملکرد یونجه و مقایسه آن با مصرف کود نیتروژنی در حضور باکتری­های </span><em><span>S.</span></em><span> <em>meliloti</em></span><span lang="FA" dir="RTL"> آزمایشی در قالب یک طرح کاملاً تصادفی شامل فاکتورهای تلقیح (شامل تیمار بدون تلقیح یا شاهد، تیمار تلقیح با باکتری، تیمار کود نیتروژنی) در سه تکرار در مجموع 72 تیمار انجام شد. نتایج تجزیه خاک­ها نشان داد که مقدار فسفر، بور، آهن و روی در اکثر مزارع یونجه کمتر از حد بحرانی بود و کمبود این عناصر یکی از عوامل محدود کننده تولید و همچنین تثبیت نیتروژن در مزارع استان بود. نتایج آزمایش گلخانه­ای نشان داد تأثیر جدایه­های جدا شده و کود نیتروژنی بر عملکرد با شاهد تفاوت معنی­داری در سطح احتمال 5 درصد داشت.</span><span>. </span><span lang="FA" dir="RTL">تأثیر تعداد نه جدایه روی ارتفاع گیاه،وزن تر و خشک ریشه و تأثیر 10 جدایه روی وزن غده نسبت به شاهد بدون تلقیح در سطح پنج درصد معنی­دار بود. مصرف نیتروژن باعث کاهش معنی­دار گره­زایی نسبت به شاهد و تیمارهای تلقیح شده گردید. بیشترین وزن خشک اندام هوایی مربوط به تیمار </span><span>S₁₁</span><span lang="FA" dir="RTL"> با میانگین 38/1 گرم می­باشد که نسبت به تیمار </span><span>S₉</span><span lang="FA" dir="RTL"> با میانگین 36/1 گرم در یک گروه آماری قرار دارند و هر دو نسبت به شاهد با میانگین 93/0 گرم افزایش معنی­داری نشان دادند. کمترین وزن خشک نیز مربوط به تیمار </span><span>S₁₇</span><span lang="FA" dir="RTL"> با میانگین 77/0 گرم بود.</span></strong>