فرایندهای زمین‎ساخت- رسوب‎گذاری درالبرز خاوری- ارتفاعات بینالود

Abstract

در این پژوهش بازخورد فرایندهای زمین‌ساختی و سطحی بر یکدیگر، در ارتفاعات بینالود و دشت نیشابور مورد بررسی قرار گرفته است. برای دست‎یابی به این مهم از داده‌های توپوگرافی، داده‌های ثبت شده زمین‌لرزه‌ها، مربوط به مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران (مرکز مشهد) و اطلاعات به ‌دست آمده از مشاهدات میدانی استفاده شده است. فرایندهای سطحی بر پیشروی گوه‌های زمین‌ساختی رانده شده در کمربندهای کوهزایی تأثیرگذار هستند. در مناطقی که فرایندهای زمین‌ساختی سبب تشکیل بلندی‌ها و افزایش شیب سطح زمین شده‌اند، فرایندهای سطحی سبب تعدیل ارتفاعات و مسطح کردن شیب‌ها می‎شوند و حجم زیادی از رسوبات آواری را به وجود می‌آورند که در پیشانی کمربند کوهزایی نهشته خواهند شد. این رسوبات به علت حجم و وزن زیاد به‌صورت مانعی از پیشروی گوه‌های راندگی به‌سوی جلو، جلوگیری می‎کنند و سبب افزایش نرخ تجمع تنش در آنجا می‌شوند. همچنین افزایش زاویه گسل‌ها در گوه‌های کوهزایی، لغزش به روی این گسل‌ها را سخت و گاه غیر ممکن می‌سازد. تشکیل گسل‌های بیرون از توالی و راندگی‌های برگشته را می‌توان نتیجه آزاد شدن چنین تنش‌های تجمع یافته‌ای در نظر گرفت. راندگی شمال نیشابور یک راندگی ثانویه است و به دلیل قطع کردن یال‌های چین‌ها و صفحه‌های راندگی دیگر، می‌توان آن را به عنوان یک راندگی بیرون از توالی در نظر گرفت. نتایج مطالعات به ما نشان می‌دهد که حجم زیاد رسوبات پالئوژن و نئوژن در حوضه پیشانی راندگی نیشابور مانع از پیشروی رشته‌کوه بینالود به عنوان گوه کوهزایی به سوی جلو (جنوب باختر) شده و رهایی نیروهای تجمع یافته حاصل از آن، گسل بیرون از توالی شمال نیشابور و راندگی‌های برگشته را ایجاد کرده است.