تعیین ضریب کیفیت امواج کدا در پهنه شمال باختری فلات ایران

Abstract

جذب امواج لرزه‌ای در هر منطقه از پارامترهای مهم در شناخت داخل زمین و از عوامل تاثیر‌گذار در خطر ناشی از وقوع زمینلرزه های بزرگ می‌باشد. ویژگی‌های جذب امواج‌لرزه‌ای به عوامل مختلفی از جمله لرزه‌خیزی، پیچیدگی‌های زمین‌ساختی و خصوصیات محیط انتشار امواج هر منطقه مرتبط است. شمال باختری ایران از مناطق مهم جمعیتی و اقتصادی کشور می‌باشد که سابقه لرزه‌خیزی آن حاکی از فعالیت شدید این ناحیه است. یکی از اهداف این مطالعه برآورد ضریب کیفیت و نحوه جذب امواج حاصل از زمین‌لرزه در این منطقه می‌باشد. در این مطالعه از تعداد بیش از13000 زمین‌لرزه ثبت شده در شبکه مرکز لرزه‌نگاری کشوری(IRSC) و شبکه ملی لرزه‌نگاری باند پهن ایران(INSN) در گستره طول جغرافیایی 43 تا 50 و عرض جغرافیایی 36 تا 40 درجه، برای برآورد جدب امواج لرزه‌ای استفاده ‌شده ‌است. ضریب کیفیت امواج کدا برآورد شده به طور میانگین از رابطه بسامدی پیروی می‌کند. مقادیر برآورد شده ضریب کیفیت در منطقه مورد مطالعه نشان می‌دهد بیشتر نواحی منطقه مورد بررسی از نظر جایگاه زمین‌ساختی و لرزه‌زمین‌ساختی از جمله مناطق فعال به حساب می‌‌آیند. رابطه ضریب کیفیت برای گسل شمال ‌تبریز و نواحی اطراف آن از جمله آتشفشان سهند برآورد شده است که کاهیدگی به مراتب بیشتری از نواحی دیگر دارد که این نشان دهنده ناهمگنی بالا و جریان حرارتی گوشته بالایی در زون فعال و لرزه خیز گسل شمال تبریز و نواحی اطراف آن است. همچنین بیشترین مقدار بسامدی ضریب کیفیت مربوط به ایستگاه زنجان و کمترین میزان آن مربوط به ایستگاه تبریز می‌باشد. در مقایسه نتایج حاصل از این تحقیق با مطالعات صورت گرفته برای سایر مناطق ایران و جهان ضریب کیفیت کم و جذب زیاد برآورد شده به دور از انتظار نبوده و وجود نواحی کم سرعت از مطالعات قبلی که در این ناحیه صورت گرفته را تایید می‌کند. تغییرات جانبی برآورد شده نیز همخوانی بسیار مناسبی با واحد‌های زمین‌ساختی بزرگ مقیاس در منطقه نشان داد