بررسی ارتباط کانی زایی مس با فرگشت زمین ساختی رومبوئدر ساختاری تفت

Abstract

منطقه تفت در جنوب شهر یزد و در بخش میانی کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر، در مجاورت بلوک خاوری گسل اصلی دهشیر واقع شده است. کمربند آتشفشانی ارومیه- دختر یکی از مناطق مساعد برای رویداد مس پورفیری محسوب می‌شود و تاکنون بیش از 100 اندیس مس پورفیری در آن شناسایی شده است. به نظر می‌رسد که این رخدادهای کانه‌زایی مرتبط با ساختارهای منطقه به‌خصوص گسل‌های اصلی باشند. به همین دلیل ناحیه تفت به عنوان مورد مطالعاتی برای بررسی ارتباط بین کانی‌زایی مس با ساختارها و تکتونیک انتخاب گردید. از مهمترین اندیس‌های مس این منطقه می‌توان به اندیس‌های علی-آباد و دره‌زرشک اشاره کرد. در این پژوهش با استفاده از تکنیک های سنجش از دور، GIS و کنترل‌های صحرایی، ساختارهای اصلی منطقه استخراج و مورد تجزیه و تحلیل‌های ساختاری قرار گرفتند. نتایج مطالعات ساختاری نشان می‌دهد که عملکرد دو نسل از گسلش با امتدادهای N150-160 و N110-120 سبب تشکیل یک رومبوئدر ساختاری شده و در ادامه نسل سومی از گسلش با راستا N60-70 کلیه ساختارها را بریده و جابجا نموده است. این نسل سوم از گسل‌ها جدیدترین نسل گسلش در منطقه هستند و در مرحله شروع برخورد صفحه عربی به ریز قاره ایران (الیگوسن-میوسن) تشکیل و یا فعال شده‌اند. این پهنه گسلیده چون عمود بر محل برخورد بوده، دارای مولفه کششی شده و محیطی مناسب جهت نفوذ توده‌های گرانیتوئیدی در طی الیگوسن- میوسن فراهم نموده‌‌ است. نفوذ واحدهای گرانیتوئیدی مذکور عامل اساسی در شکل‌گیری اندیس های مس با تیپ‌های پورفیری و اسکارن در طول این منطقه گسلیده شده است.