زیست‌ چینه‌ نگاری پاره سازندهای اول و دوم برش الگوی سازند شیرگشت واقع در شمال طبس بر اساس کنودونتها

Abstract

سازند شیرگشت یکی از واحدهای پرفسیل ایران مرکزی است که در محل برش الگو در قالب سه پاره سازند (غیررسمی) معرفی شده است. این سازند به طور عمده شامل سنگ­آهک، مارن، سیلت­سنگ، شیل و دولومیت بوده که به‌ صورت هم‌شیب و با گذر ظاهراً تدریجی بر روی سنگ‌آهکهای حاوی فسیل بازوپایان (<em>Billingsella</em> limestone) بخش بالایی سازند درنجال قرار گرفته است و خود توسط سنگهای آتشفشانی و سنگ‌آهکهای‌ ماسه‌دار حاوی فسیل­ بخش زیرین سازند نیور پوشیده می‌شود. به منظور انجام مطالعات زیست­چینه­نگاری و میکروپالئونتولوژی براساس کنودونتهای موجود، 99 نمونه سنگی مناسب از پاره سازندهای اول و دوم برش الگوی سازند شیرگشت برداشت شد. زیای کنودونتی به دست آمده از بخش زیرین پاره­سازند اول آن، گونه­هایی از<em>Westergaardodina </em><em> </em><em>Furnishina,</em> و <em>Prooneotodus</em> را شامل می­شود که شاخص زمان کامبرین پـسـین هـستند. وجود گـونه­های مـختلفی از جـنسهای <em>Cordylodus,</em><em>Oistodus</em>,<em> Drepanodus</em> <em>Proconodontus,</em> و<em>Paroistodus</em>در فاصله بخـــش میانی پاره­سازند اول تا اواخر پاره­سازند دوم این برش هم نشان‌دهنـــــده زمان ترمادوسین ـ آرنیگین برای این سازند است. مطالعه کنـودونتهای سازند شـیرگـشت در مـحل برش الـگو حـاکـی از وجود هـفت زیست‌زون تـجمعـی کنـودونتـی (Conodont Assemblage Zone) است که سن کامـبرین پـسیـن ـ اردوویـسیـن پـیشیـن را برای پاره سازندهای اول و دوم آن نشان می­دهند. زیست‌زونهای تشخیص داده شده در این پاره‌سازندها عبارتند از: 1. <strong><em>Furnishina</em> - <em>Westergaardodina</em></strong> Assemblage Zone. 2. <strong><em>Proconodontus</em> - <em>Oneotodus</em></strong> Assemblage Zone. 3. <strong><em>Cordylodus proavus</em> - <em>Cordylodus oklahomensis</em></strong> Assemblage Zone. 4. <strong><em>Cordylodus lindstromi</em></strong> Assemblage Zone. 5. <strong><em>Cordylodus angulatus</em></strong> Assemblage Zone. 6. <strong><em>Drepanodus</em> - <em>Paltodus deltifer</em></strong> Assemblage Zone. 7.<strong><em>Paroistodus proteus</em></strong> Assemblage Zone.

زیست‌زونهای کنودونتی فوق، معادل زیست‌زونهای استاندارد جهانی <em>Cordylodus</em> spp. <em>Deltifer,</em> و <em>Proteus</em> می­باشند. برخلاف نوشته­های پیشین که گذر کامبرین ـ اردویسین را در حد فاصل سازندهای درنجال و شیرگشت معرفی می­کردند، این مرز درون پاره­سازند اول این سازند قرار گرفته است و لذا سازند شیرگشت در محل برش الگو، یک سازند دو زمانه است.