ارزیابی آسیب‌پذیری مخارج بهداشتی خانوارهای هر استان در برابر نوسانات متغیرهای اقتصادی

Abstract

هدف: هزینۀ بهداشت و درمان تأثیر قابل‌ملاحظه‌ای در زندگی اجتماعی و اقتصادی جوامع بشری دارد و سهم قابل‌توجهی از سبد خانوارها را شامل می‌شود. طی چند سال اخیر، بروز شوک‌های اقتصادی باعث تغییر الگوی مصرفی خانوار، مخصوصاً در بخش مخارج بهداشتی شده‌اند. بنابراین، با توجه به اهمیت این بخش در توسعه و رشد اقتصادی کشور، لازم است اثرات این شوک‌ها بر روی این مخارج بررسی شود. از این رو پژوهش حاضر سعی دارد به بررسی اثرات شوک‌های کلان اقتصادی بر روی مخارج بهداشتی خانوارها در استان‌های مختلف بپردازد.روش: برای تخمین داده‌ها، از مدل پنل‌ور بیزی (Bayesian Panel VAR) در نرم‌افزار متلب (Matlab) طی دورۀ 1398-1380 برای تمامی استان‌های ایران به‌صورت سالانه استفاده شد. متغیرهای موردبحث در این پژوهش شامل شوک درآمد نفتی، شوک سیاست مالی، شوک تورمی و شوک نرخ‌ارز بود. همچنین، داده‌های آماری موردنظر از طریق سالنامه آماری استان‌ها، بانک مرکزی و مرکز آمار ایران جمع‌آوری شد.یافته‌ها: نتایج به دست آمده نشان داد که شوک تورمی، شوک مخارج دولت، شوک درآمد نفتی و شوک نرخ ارز دارای اثر افزایش بر مخارج بهداشتی خانوار در تمامی استان‌ها شده است. با این حال، آثار این شوک‌ها برای هر استان مقدار متفاوتی بود. در نهایت، نتایج تجزیۀ واریانس نشان داد که پس از 20 دوره به جز اثر خود متغیر، بیشترین و کمترین تأثیر شوک‌ها بر روی مخارج بهداشتی به‌طور غالب برای اکثر استان‌ها به‌ترتیب برای نرخ تورم و نرخ ارز بوده است.نتیجه: با توجه به تأثیر مثبت شوک‌های اقتصادی در افزایش مخارج بهداشتی خانوار و همچنین، اهمیت بالای این متغیر در رشد و توسعه اقتصادی، لازم است دولت و برنامه‌ریزان، سیاست و برنامۀ مناسبی را در جهت کاهش اثرات این شوک‌ها و حمایت از خانوارهای آسیپ پذیر، مخصوصاً برای چندسال اخیر که این نوسانات شدید بوده است، درنظر بگیرند.