محاسبه و تجزیه و تحلیل اشتغال غیررسمی در بخش‌های اقتصادی و برآورد منابع ازدست‌رفتۀ تأمین اجتماعی

Abstract

تعریف: عمدۀ منابع تأمین اجتماعی در ایران بر دریافت حق‌بیمه استوار است و اشتغال در بخش غیررسمی از شمار بیمه‌پردازان می‌کاهد. بنابراین اشتغال غیررسمی موجب از دست رفتن منابع درآمدی سازمان تأمین اجتماعی می‌گردد.هدف: با توجه به اهمیت موضوع منابع مالی ازدست‌رفته برای سازمان تأمین اجتماعی، در پژوهش حاضر سعی شده است با محاسبۀ میزان اشتغال غیررسمی در بخش‌های اقتصادی در فاصلۀ سال‌های 1392 تا 1398، به برآورد و تجزیه‌وتحلیل منابع مالی ازدست‌رفتۀ ناشی از اشتغال غیررسمی پرداخته شود.روش: بدین منظور با استفاده از ریزداده‌های هزینه و درآمد خانوارها در بازۀ زمانی مذکور و بهره‌گیری از شاخص‌های بیمۀ ‌اجتماعی و حداقل مزد قانونی، میزان اشتغال غیررسمی برحسب مناطق و بخش‌های اقتصادی اندازه‌گیری و ساختار آن تحلیل شد. سپس با استفاده از روش توصیفی و به‌کارگیری مفهوم اشتغال غیررسمی قابل ارتقا، میزان منابع ازدست‌رفته در بخش‌های عمدۀ اقتصادی و بخش‌های مربوطه به‌صورت استانی و کشوری محاسبه شد.نتیجه: نتایج حاکی از آن است که نخست، در سال‌های موردمطالعه سهم اشتغال غیررسمی از کل اشتغال افزایش یافته است. همچنین در میان چهار بخش عمدۀ اقتصادی، بخش کشاورزی بیشترین میزان شاغلان غیررسمی را در خود جای داده‌ است. دوم، منابع مالی ازدست‌رفتۀ ناشی از اشتغال غیررسمی در بازۀ زمانی مذکور کاهش یافته است. علاوه بر این، در میان چهار بخش عمدۀ اقتصادی، بخش صنایع و معادن بیشترین منابع ازدست‌رفتۀ تأمین اجتماعی را دارد.