تشخیص تنشگاه های بزرگ در البرز با استفاده از لرزه خیزی دهه گذشته و معرفی محتمل ترین مکان های رویداد زمین‌لرزه های بزرگ آینده

Abstract

در این نوشتار با استفاده از پیشینه لرزه­خیزی در منطقه زمین‌ساختی البرز، به شناسایی مکان­هایی می­پردازیم که بیشترین احتمال را برای رویداد زمین­لرزه در این ناحیه دارند. در این راستا، متغیرهای لرزه­خیزی (a، b) در ناحیه البرز، به صورت محلی و برای نقاطی با فاصله 10 کیلومتر از یکدیگر محاسبه شده و نقشه متغیرهای لرزه­خیزی منطقه به‌دست آمده است. نقاطی از نقشه مش­بندی شده منطقه که دارای کمینه­ مقدار b هستند، متحمل بیشترین میزان تنش می­شوند، در نتیجه چنین نقاطی معرف تنشگاه­های البرز یعنی محتمل­ترین نقاط برای رخداد زمین‌لرزه هستند. محاسبه متغیر زمان بازگشت محلی (T_L) با استفاده از متغیرهای a و b<em>،</em> به عنوان متغیری که محل تنشگاه­ها را به صورت تجمع­یافته­تری نسبت به متغیر b برآورد می‌کند، به تعیین دقیق­تر مکان تنشگاه­ها انجامیده است. با رسم نقشه احتمال خطر محلی (P_L) در ناحیه البرز که با استفاده از مطالعه لرزه­خیزی ناحیه پیش از زمین­لرزه 2004 کجور- فیروزآباد (3/6M_W=) به‌دست آمده است، نشان داده می­شود که روش یاد شده، محل رخداد زمین­لرزه یاد‌شده را به عنوان یک ناحیه با احتمال زیاد برای رخداد زمین­لرزه بزرگ معرفی کرده است. نقشه متغیرهای یاد‌شده برای لرزه­خیزی ناحیه در دو بازه زمانی قبل و بعد از زمین­لرزه کجور- فیروزآباد رسم شده تا تغییرات زمانی متغیرهای لرزه­خیزی تحت‌تأثیر این زمین­لرزه مطالعه شود. نقشه لرزه­خیزی منطقه پس از رخداد زمین­لرزه، نشان می­دهد که رخداد آن باعث تغییر الگوی توزیع تنش در منطقه شده است. این زمین­لرزه محل تنشگاه­ها را تغییر داده و رژیم انباشت تنش در ناحیه را از نیمه باختری البرز به نیمه خاوری انتقال داده است. به نظر می­رسد، گسیختگی قطعه باختری گسل خزر در زمین­لرزه کجور­- فیروزآباد و لرزه­خیزی بالای بخش میانی این گسل، باعث انتقال قفل­شدگی از انتهای باختری به انتهای خاوری آن شده است. بنابراین قطعه انتهای خاوری گسل خزر به عنوان مکانی که به‌تازگی تنش بالایی را تحمل می­کند و به عنوان یک تنشگاه جدید در ناحیه البرز معرفی می­شود. به همین ترتیب، محدوده بین نیمه خاوری گسل شمال البرز و گسل عطاری و همچنین گسل جاجرم به عنوان تنشگاه­های جدید و در نتیجه نواحی خطر جدید در ناحیه البرز معرفی می‌شوند.