مقایسه دو روش تصمیم‌گیری AHP و Fuzzy-AHP در مکان‌یابی اولیه سدهای زیرزمینی در منطقه طالقان

Abstract

در دهه‌های اخیر حفر چاه<span style="font-family: Times New Roman;">­</span>های ژرف و نیمه‌ژرف به‌تدریج جایگزین قنات<span style="font-family: Times New Roman;">­</span>ها شد که در کنار مزیت<span style="font-family: Times New Roman;">­</span>های نسبی، با آثار زیست‌محیطی فراوانی مانند افت سطح آب زیرزمینی و ایجاد فرونشست برای بیشتر مناطق بهره‌برداری همراه است. به تازگی مطالعاتی به‌منظور جایگزینی سدهای زیرزمینی به‌جای سدهای متوسط و کوچک برای ذخیره‌سازی و استفاده بهینه از آب و کاهش اثرات زیست‌محیطی صورت گرفته است. مکان‌یابی سدهای زیرزمینی، فرایند کاملا"پیچیده­ای است و عوامل زمین­شناسی، زمین‌ریخت‌شناسی و آب‌شناسی نقش تعیین­کننده­ای دارند. تعیین نقش و اهمیت متغیرهای مورد اشاره مبتنی بر نظرات گروه­های کارشناسی است و معمولا" این اهمیت در قالب متغیرهای زبانی بیان می‌شود. فرایند تحلیل سلسله مراتبی، امکان استفاده از متغیرهای زبانی در کنار متغیرهای کمی را دارد و اساسا" مبتنی بر نظرات کارشناسی است. در سال­های اخیر به منظور افزایش قابلیت روش <span style="font-family: Times New Roman;">AHP</span>، این روش با روش فازی پیاده‌سازی شده و در قالب الگوریتم <span style="font-family: Times New Roman;">Fuzzy-AHP</span> ارائه شده است. در این نوشتار، از دو روش <span style="font-family: Times New Roman;">AHP</span> و <span style="font-family: Times New Roman;">Fuzzy-AHP</span> در تعیین مناطق مناسب برای سدهای زیرزمینی استفاده شد. برای پیاده­سازی روش <span style="font-family: Times New Roman;">Fuzzy-AHP</span> از روش باکلی و بونیسون استفاده شد و برای غیرفازی کردن مقادیر مطلوبیت فازی ، روش <span style="font-family: Times New Roman;">yager</span> به‌کار‌گرفته شد. از مجموع 56 نقطه خروجی زیرحوضه­ها در روش <span style="font-family: Times New Roman;">AHP</span> 26 نقطه و در روش<span style="font-family: Times New Roman;"> FUZZY-AHP</span> 15 نقطه با مناطق مناسب و قابل­دسترس، همپوشانی داشتند. نتایج نشان داد که روش <span style="font-family: Times New Roman;">Fuzzy-AHP</span> انعطاف­پذیری بیشتر و قابلیت بالاتری در تعیین مناطق مناسب سد دارد.