استفاده از روش اکتشافات بیوژئوشیمیایی به‌منظور پی‌جویی کانه‌زایی مس، سرب و روی در محدوده‌ مسجدداغی جلفا (آذربایجان شرقی)

Abstract

هدف این پژوهش بررسی گیاهان بومی در محدوده‌ ناهنجاری مس و طلای مسجدداغی، معرفی‌گونه‌های مناسب ابرانباشت‌گر و معرف برای عناصر مس، سرب و روی و نیز یافتن الگویی مناسب به‌منظور تعمیم در منطقه‌ آذربایجان شرقی است. محدوده‌ ‌مسجد‌داغی در برگه جلفا، شامل فلیش‌های ائوسن، آندزیت، تراکی‌آندزیت، داسیت، ریوداسیت،‌ آگلومرای الیگوسن و نهشته‌های کواترنری است. مطالعات پیشین، کانی‌سازی مس پورفیری را در آن گزارش کرده ‌است. با ‌توجه به‌گوناگونی پوشش‌گیاهی در این منطقه‌‌، ‌محدوده‌ بالا به‌منظور یافتن گیاهان معرف کانی‌سازی مس، سرب و روی مورد مطالعه قرار گرفت. در این بررسی،‌ میانگین ‌مقادیر فلزات (برحسب <span style="font-family: Times New Roman;">ppm</span>) و میانگین‌ ضریب ‌جذب‌ زیست‌شناختی(بیولوژیکی) عبارتند از: برای <span style="font-family: Times New Roman;"> Cd 0.13- 1.18 : <em>Stachys inflata</em></span>،<span style="font-family: Times New Roman;">Cu 14.8- 1.10 </span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Pb 5.67- 0.52</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Re 0.033- 4.4</span> و <span style="font-family: Times New Roman;">Zn 57.4- 2.50</span>، برای <span style="font-family: Times New Roman;">:<em> Artemisia</em> sp.</span> <span style="font-family: Times New Roman;">Cd 0.373- 1.40</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Cu 22.06- 0.19</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Pb 5.801- 0.12</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Re 0.197- 97</span> و <span style="font-family: Times New Roman;">Zn 35.51- 0.48</span>، برای <em><span style="font-family: Times New Roman;"> Moltkia coerulea</span></em>: <span style="font-family: Times New Roman;">Cd 0.15- 5</span> ، <span style="font-family: Times New Roman;"> Cu 24.6- 0.78</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Pb 0.513- 0.04</span> ، <span style="font-family: Times New Roman;">Re 0.089- 53</span> و<span style="font-family: Times New Roman;"> Zn 21.8- 0.83</span> و برای <span style="font-family: Times New Roman;"><em> Salvia</em> sp.</span>: <span style="font-family: Times New Roman;">Cd 0.047- 0.55</span> ، <span style="font-family: Times New Roman;">Cu 11.04- 0.46</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Pb 2.643- 0.19</span>، <span style="font-family: Times New Roman;">Re 0.091- 19</span> و <span style="font-family: Times New Roman;"> Zn 70.43- 3.42</span>. این پژوهش نشان ‌می‌دهدکه گیاهان با توانایی بالا در جذب عناصر ما را در یافتن اطلاعاتی ارزشمند درباره‌ منابع پنهان و شناسایی مناطق پتانسیل‌دار جدید معدنی توانا خواهند کرد. در این پژوهش برای بیشتر عناصر مورد بررسی، گیاهان نام‌برده دارای میانگین ضریب ‌جذب‌ زیست‌شناختی بیشتر و یا نزدیک به‌‌معیار ابرانباشت‌گری (<span style="font-family: Times New Roman;"><</span> 1) هستند. بیشتر ابرانباشت‌گرها به<span style="font-family: Times New Roman;"> <em>Stachys inflata</em></span> و معرف‌ها به <span style="font-family: Times New Roman;"> <em>Stachys inflata</em></span>، <span style="font-family: Times New Roman;"><em>Artemisia</em> sp.</span> و <span style="font-family: Times New Roman;"> <em>Salvia</em> sp.</span> تعلق دارند.