کانی‌سازی و زمین‌شیمی عناصر خاکی کمیاب افق لاتریتی حیدرآباد، جنوب ارومیه، استان آذربایجان ‌غربی

Abstract

افق لاتریتی حیدرآباد در فاصله 65 کیلومتری جنوب شهرستان ارومیه، استان آذربایجان غربی قرار دارد. این افق به شکل چینه‌سان درون سنگ‌های کربناتی سازند روته (پرمین بالایی) توسعه یافته است. بر پایه مطالعات سنگ‌نگاری و کانه‌نگاری، کانسنگ‌های این افق بافت‌های میگروگرانولار، پورفیری دروغین، جریانی- کلومورفی، ماکروپیزوییدی، پان‎‌ایدیومورفیک- گرانولار، اسپاستوییدی، پلیتومورفیک، گرهک‌دار (نودولار) و اُاُییدی و یک منشأ برجازا دارند. با توجه به مطالعات کانی‌شناسی، کانسنگ‌های این افق شامل کانی‌های دیاسپور، کرندوم، هماتیت، مگنتیت، گوتیت، روتیل، پاراگونیت، مارگاریت، آمسیت، برتیرین، مونت‌موریلونیت، کلریت، کلریتویید، مسکوویت - ایلیت، کوارتز پیریت، انیدریت، کلسیت و دولومیت هستند. حضور مقادیر بالای کانی‌های سیلیکاتی نشان‎دهنده نارس بودن و سامانه زهکشی ضعیف در طی تکوین این افق بازماندی است. نتایج تجزیه‎های شیمیایی نشان می‌دهد که بی‌هنجاری‌های Eu و Ce در کانسنگ‎های لاتریتی به‎ترتیب بازه‌ای از 67/0تا 74/2 و 86/0 تا 16/2 دارند. محاسبات مقادیر ضریب غنی‌شدگی عناصر در دو پروفیل انتخابی آشکار می‌کند که دو فرایند شستشو و تثبیت، تنظیم‌کننده‌های اصلی تمرکزات REEs در کانسنگ‌های این افق هستند. نتایج به‎دست آمده از مطالعات کانی‌شناسی و زمین‌شیمیایی نشان از آن دارند که تغییرات pH محلول‌های هوازده کننده، نوسانات سطح سفره آب‌های زیرزمینی، شدت دگرسانی، عملکرد سنگ بستر کربناتی به عنوان یک سد زمین‌شیمیایی، جذب سطحی و روبش نقش مهمی در پراکندگی عناصر کمیاب خاکی در این نهشته داشته‌اند. ضرایب همبستگی میان عناصر نشان می‌دهد که فسفات‌های ثانویه، روتیل و مسکوویت- ایلیت میزبانان احتمالیREEs در کانسنگ‌ها هستند.