برآورد توان لرزه‌زایی گسل‌ها و ارزیابی بزرگای زمین‌لرزه‌های پیش از تاریخ از داده های زمین لغزش: مطالعه موردی در دره نور (البرز مرکزی)

Abstract

شناخت ویژگی‏های دیرینه‌لرزه‌شناختی و توان لرزه‌زایی گسل‏های هر منطقه برای برآورد میزان خطر زمین‌لرزه از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. استفاده از نشانه‌های زمین‌ریخت‌شناختی (Geomorphic markers) به عنوان روشی غیرمستقیم در مطالعات دیرینه‌لرزه‌شناختی برای شناخت ویژگی‌های جنبایی زمین‌ساختی هر منطقه و برآورد توان لرزه‌زایی گسل‌های آن، روشی مناسب و کاربردی در مناطق کوهستانی است. در این میان، زمین‌لغزش‌های بزرگ (Gigantic Landslide) را نشانه مناسبی می‌توان برشمرد. این زمین‌لغزش‌ها معمولا با عوامل زمین‌ساختی مرتبط بوده و در بسیاری موارد زمین‌لرزه به عنوان محرک آنها عمل می‌کند. در پژوهش حاضر، زمین‌لغزش‌های بزرگ در دره نور(البرز مرکزی) به عنوان نشانه زمین‌ریخت‌شناختی برای شناخت شرایط لرزه‌ای منطقه و توان لرزه‌زایی گسل‌های آن به کار گرفته شده‌اند. در حوالی این دره زمین‌لرزه تاریخی گزارش نشده است، اما وجود زمین‌لغزش‌های بزرگ و قدیمی مرتبط با زمین‌لرزه نشان از رخداد زمین‌لرزه‌هایی متعدد و بزرگ در بازه فراتر از تاریخ در منطقه دارد. با توجه به ویژگی‌های ریخت‌شناختی این زمین‌لغزش‌ها، سه رده سنی مختلف(هولوسن پسین، هولوسن پیشین و پلیستوسن پسین) برای آنها تعیین شده است که این امر امکان شناسایی رخداد زمین‌لرزه‌های متعددی در منطقه را فراهم نموده است. از سوی دیگر با توجه به حجم مواد جابه‌جا شده، زمین‌لرزه‌های مسبب می‌توانند بزرگایی از 49/0 ± 7/7 تا 49/0 ± 9/7 را نشان دهند. با توجه به توزیع مکانی این زمین‌لغزش‌ها و شواهد دیگر، احتمالا قطعه خاوری گسل بلده به عنوان مسبب اصلی زمین‌لرزه‌های عمل کرده است.