ملاحظاتی پیرامون تهدیدات افراط‌گرایی در آسیای مرکزی

Abstract

در سال‌های اخیر، پدیدة افراط‌گرایی با شعارهای اسلامی، هزینه‌های مادی و معنوی سنگینی بر کشورهای نواستقلال آسیای مرکزی تحمیل کرده است. اگر این پدیده که با اعتدال و تسامح اسلام و فرهنگ رایج در منطقه سازگاری ندارد مهار نشود، بعید نیست که مشکلات و مصائب بیشتری روی دهد. مقالة حاضر با مطالعة زمینه‌های عقیدتی گسترش افراط‌گرایی در آسیای مرکزی، به راهکار مقابله با آن نیز می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که سیاست فرهنگی- دینی شوروی در این منطقه، با ترویج دین عامیانه به زیان مذهب رسمی و اعتدال گرای سنّت، از پیش، راه گسترش افراط‌گرایی را هموار کرده است. از این رو، مقابله با افراط‌گرایی مستلزم تقویت اسلام فقاهتی، به ویژه مذهب حنفی، یعنی مذهب اکثریت مردم در این منطقه است که می‌تواند با اصلاح باورها و برداشت‌های ناصواب و عامیانه از اسلام، از گسترش افراط‌گرایی جلوگیری کند.