نقش خطوط ارتباطی جنوب بر مناسبات ایلات جنوبی با انگلیسی‌ها و حکومت مرکزی با تأکید بر ایل قشقایی (1336- 1324ق.)

Abstract

ضعف حکومت مرکزی در اواخر دوره قاجار، اکتشافات و استخراج نفت توسط انگلیسی‌ها و درآمدهای سرشار حاصله که انتقال آن از قلمرو و خطوط ایالات جنوبی امکان­پذیر بود فصل جدیدی در روابط ایلات جنوبی، انگلیسی­ها و حکومت مرکزی گشود. در این مقاله با رویکردی تحلیلی و توصیفی و با تکیه بر منابع و اسناد کتابخانه­ای و آرشیوی، نقش خطوط ارتباطی جنوب بر مناسبات ایلات جنوبی، به­ویژه قشقایی­ها با انگلیسی­ها و حکومت در سال‌های 1336- 1324ق. بررسی خواهد شد. یافته­ها بیانگر آن است که با وجود همکاری و همگرایی مقدماتی ایلات جنوبی با انگلیسی­ها و حکومت مرکزی در اعاده نظم و امنیت در خطوط ارتباطی، زیاده­خواهی­ها و دست­اندازی­های انگلیسی­ها در جنوب، همچنین تحرکات آلمانی­ها، زمینه­های رویارویی مردم و قشقایی­ها را در برابر آنان طی جنگ جهانی اول فراهم آورد. علی­رغم پیروزی­های قشقایی­ها، سرانجام تفرقه‌افکنی انگلیسی­ها در میان رهبران ایلات و عشایر و تطمیع برخی از آنان، در کنار حمایت وثوق­الدوله از انگلیسی­ها به سرکوب این نهضت و تسلط دوباره بریتانیا بر خطوط ارتباطی جنوب منجر شد.