رویدادی ضمنی در روابط ایران و انگلیس:نبرد برازجان (1273ق./1857م.)

Abstract

<strong>هنگامی که در بهار 1272ق./ 1856م. قوای ایران هرات را تصرف کردند، انگلیس این موضوع را نقض معاهدة 25 ژانویه 1853م. شناخت و این واقعه، عزم آن دولت را که به افغانستان و به طور خاص به هرات همچون باروی هند می‌نگریست، جزم کرد تا به ایران حمله کند. از همین رو، قوای نظامی انگلیس در دسامبر 1856م. مناطق جنوبی ایران از جمله منطقة برازجان را اشغال کردند. تنها گزارش شناخته شدة ایرانیِ به جا مانده از نبرد قشون انگلیس و ایران در برازجان نسخه‌ای از مؤلف ناشناس است که بخشی از حقایق این نبرد را از زاویه دیدیک ایرانی بیان کرده است. مقالة حاضر ضمن معرفی و انتشار این سند، به بررسی و نقد و مقایسه مطالب آن بر اساس منابع تاریخی و گزارش‌های باقی‌مانده از این واقعه می‌پردازد.</strong> <strong>چنین به نظر می‌رسد که شکست برازجان و انهدام ادوات جنگی ایران در این منطقه، سرعت پیشروی قشون انگلیس در ایران به سوی محمره (خرمشهر) را افزایش داد و بر امضای معاهدة 8 رجب 1273ق./ 4 مارس 1857م. معروف به صلح پاریس تأثیر بسزا نهاد.</strong> <strong> </strong>